Kiedy wakacje dobiegają końca i nasza pociecha wybiera się do przedszkola czy szkoły, bardzo często jeszcze dobrze nie zdążymy przyzwyczaić się do powakacyjnych obowiązków, a tu już katar, kichanie i ból gardła. Dlaczego nasze maluchy tak często chorują? Jak wzmocnić odporność dziecka przed zimą i jak wybrać najlepszy preparat? Oto kilka cennych informacji.
Jak działa układ odpornościowy dziecka?
To inaczej układ immunologiczny, czyli połączona funkcjonalnie struktura, powiązana z działaniem nie tylko wielu narządów, ale też komórek krwi. Ma on zdolność „uczenia się”, co oznacza, że maluch nie rodzi się z pełni wykształconą odpornością. Ten proces kształtowania zaczyna się od 6 m.ż. płodowego i trwa do około 12 r.ż. dziecka. Przez ten okres organizm młodego człowieka wytwarza przeciwciała, czyli specjalistyczne białka mające za zadanie eliminować patogenny z organizmu. Robi to za każdym razem kiedy spotka się z obcym antygenem, czyli substancją pochodzącą ze środowiska zewnętrznego, którą są m.in. wirusy, bakterie, czy alergeny. Takie przeciwciała raz wytworzone pozostają w organizmie dziecka i w razie ponownego kontaktu z tym samym antygenem są w stanie zaatakować go i tym samym nie dopuścić do rozwoju choroby.
Niestety ten wyspecjalizowany mechanizm wymaga czasu, dlatego zanim układ odpornościowy dziecka „nauczy się” radzić sobie z patogenami i wytworzy swoją pamięć immunologiczną, nasza pociecha może chorować nawet do 10 razy w roku, co nie jest niczym dziwnym wśród maluchów. Oczywiście to co możemy zrobić to wzmocnić barierę obronną organizmu dziecka, aby zminimalizować skutki tej „nauki”, a mianowicie doprowadzić do tego, aby infekcja u dziecka skończyła się lekkim katarem, z którym układ immunologiczny naszej pociechy poradzi sobie sam, z niewielkim wsparciem z zewnątrz.
Co wpływa na odporność u dzieci?
Zebraliśmy 6 najważniejszych czynników, które mają wpływ na odporność u dzieci. Zwrócenie na nie uwagi i zmiana pewnych zachowań, może chociaż w niewielkim stopniu ustrzec naszego malucha przed ciągłymi chorobami.
1. Dieta
Bardzo ważne jest, aby zadbać o zróżnicowane, wielowitaminowe posiłki dla naszej pociechy. Niestety w dzisiejszych czasach nie jest to takie proste, gdyż ze względu na brak czasu i wygodę, bardzo często spożywamy wysoko przetworzone pokarmy, które są pozbawione wartości odżywczych. Takie karmienie malucha będzie niewątpliwie skutkowało częstszymi infekcjami.
Duży wpływ na wspieranie układu odpornościowego mają witaminy z grupy B, ale także A, E, C i D. Wpływają one na poprawę odpowiedzi immunologicznej i zwiększają barierowość organizmu, zabezpieczając przed wnikaniem patogenów. Bardzo istotne jest zatem, aby dzieci spożywały dużo owoców i warzyw bogatych w te składniki i najlepiej, aby były one w jak najmniejszym stopniu przetworzenia, są to przykładowo morele, brzoskwinie, czarna porzeczka, kiwi, maliny, owoce cytrusowe, marchew, brokuł. W diecie naszych pociech ważne są również ryby i inne produkty zawierające kwasy omega – 3 i omega - 6, które to dostarczają budulca do produkcji hormonów przeciwzapalnych i usprawniają działanie układu odpornościowego.
W przypadku noworodków najcenniejszym pokarmem jest mleko matki. Dostarcza ono nie tylko dobrych bakterii probiotycznych, które zwiększają barierowość organizmu przed czynnikami zewnętrznymi, ale również gotowe przeciwciała, stanowiące odporność swoistą naturalną. Cennym składnikiem w mleku matki jest również laktoferyna, która jest białkiem o działaniu przeciwwirusowym, przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybicznym, ale także stymuluje wzrost bakterii z rodziny Bifidobacterium i odpowiada za stymulację układu immunologicznego dziecka. Można zatem poprawiać odporność u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym, stosując preparat BLF 100 zawierający laktoferynę i prebiotyk stanowiący pożywkę dla bakterii mikroflory jelitowej.
2. Utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała
Najlepsza temperatura dla dziecka to 19 – 20̊ C. Nie powinno się wychładzać malucha, ale przegrzewanie jest tak samo szkodliwe. Ważne, aby organizm dziecka wykształcił prawidłowy mechanizm termoregulacji, bo jeśli będzie on upośledzony, to infekcje mogą powstawać na skutek nieprzystosowania do zmiany temperatury.
3. Nawilżenie powietrza
Zbyt suche powietrze w pomieszczeniu, gdzie przebywa dziecko, spowodowane np. pracą kaloryferów w sezonie grzewczym, może prowadzić do wysuszenia błon śluzowych dróg oddechowych malucha i ułatwić wnikanie drobnoustrojów. Warto stosować nawilżacze powietrza i często wietrzyć pokój dziecka. Istotne jest także nawadnianie naszej pociechy, zarówno w okresie infekcji, ale też w celu prewencji. Odpowiednia ilość wody dobrze chroni przed wnikaniem patogenów do organizmu, ale także przyspiesza wyjście z choroby, np. przez rozrzedzanie zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych.
4. Ruch na świeżym powietrzu
Najlepiej, żeby odbywał się codziennie, bez względu na pogodę, aby dziecko mogło się przyzwyczaić do różnych warunków. Taka aktywność na świeżym powietrzu pozwala dotlenić organizm dziecka i poprawić nastrój, a także ukrwienie narządów, również tych odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Już 5 - cio dniowe noworodki mogą zostać zabrane na spacer przy sprzyjających warunkach pogodowych. Starsze maluchy powinny być zabierane codziennie na co najmniej godzinny spacer. Możemy sobie odpuścić taką aktywność kiedy temperatura spadnie poniżej -10̊ C lub przekroczy 35̊ C, ale również w przypadku, kiedy nasza pociecha ma katar. W takim wypadku dziecko ma trudności z oddychaniem i filtrowaniem powietrza, a wtedy patogeny bardzo łatwo dostają się do dróg oddechowych i pogłębiają niewielką infekcję.
5. Antybiotykoterapia
Po przebytej chorobie dziecko jest narażone na kolejne infekcje, szczególnie kiedy stosowało antybiotyk. Dzieje się tak ze względu na to, że tego typu leki zabijają zarówno patologiczne bakterie powodujące chorobę, ale także te dobre pomagające zabezpieczać organizm przed wnikaniem do niego patogenów. Dlatego bardzo ważne jest podawanie probiotyku dziecku zarówno w trakcie, jak i przez co najmniej 2 tygodnie po skończonej antybiotykoterapii.
6. Nieodpowiednia ilość snu, stres
Nie ma reguły mówiącej ile konkretnie dziecko powinno spać, gdyż są maluchy, które potrzebują niewiele snu, ale nie ma to wpływu na ich zdrowie i samopoczucie. Natomiast należy pamiętać, że podczas snu rozwija się nie tylko układ nerwowy i kostny malucha, ale także układ immunologiczny.
Stres u naszej pociechy zwiększa we krwi stężenie kortyzolu, co osłabia układ odpornościowy i zwiększa podatność na infekcje. Dlatego zdarza się, że konfliktowa sytuacja w domu objawia się częstszymi zachorowaniami malucha.
Dlaczego warto u dzieci wzmacniać odporność szczególnie przed zimą?
Latem dzieci więcej czasu spędzają na świeżym powietrzu, towarzyszy im beztroska, a aura jest bardziej przyjazna. Kiedy zaczyna się jesień i obniża się temperatura na zewnątrz, dużo łatwiej o przemoczenie, przewianie, a w efekcie - o przeziębienie. Dotyczy to głównie maluchów, które są wrażliwe na zmiany temperatury.
Wrzesień to czas, kiedy dzieci wracają do szkoły i przedszkola. Dzieci mają kontakt ze swoimi rówieśnikami i przebywając w tego typu zbiorowiskach przekazują sobie różnego rodzaju patogeny, które bardzo często przenoszone są drogą kropelkową. Jako rodzice nie mamy wielkiego wpływu na takie czynniki, możemy jedynie zwiększać barierowość organizmu dziecka i nauczyć je podstawowych zasad higieny, jak choćby nawet częstego mycia rąk.
Pójście do szkoły czy przedszkola i kontakt z rówieśnikami i wychowawcami to ogromny stres dla dziecka, a jak było wspomniane wcześniej – stres powoduje zwiększenie podatności na infekcje. Jak dołączymy do tego niekorzystne warunki pogodowe i przebywanie w grupie, to trudno się dziwić, że nasz maluch tak często choruje.
Jakie składniki są ważne w preparatach na odporność dla dzieci i jak działają?
Na rynku mamy mnóstwo produktów reklamujących się jako wzmacniające odporność u dzieci. Jest tego tak dużo, że bardzo trudno rodzicom wybrać ten właściwy. Oto kilka składników, które powinien zawierać wartościowy produkt, który pomoże zwiększyć barierę ochronną organizmu i pomoże uporać się z patogenami z zewnątrz.
- Wyciągi roślinne: korzeń pelargonii afrykańskiej, owoc i kwiat bzu czarnego, liście aloesu drzewiastego, ziele jeżówki purpurowej, kwiatostan lipy, ziele tymianku, owoce dzikiej róży. Rośliny te od lat używane są jako naturalne składniki poprawiające odporność. Dodatkowo stosuje się je w początkowej fazie lub wspomagająco w infekcjach dróg oddechowych.
- Kwasy omega – 3 (głównie DHA) – suplementacja tym składnikiem zmniejsza ryzyko zachorowań na infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci nawet o 78%. Dodatkowo dostarcza budulca dla czynników przeciwzapalnych i tym samym pomaga w szybszym powrocie do zdrowia.
- Inozyny pranobeks – prowadzi do zwiększenia produkcji komórek odpowiedzialnych za walkę z patogenami, a dodatkowo zwiększa siłę działania swoistych mechanizmów odpornościowych. Może być stosowany w celu leczenia infekcji wirusowej lub profilaktycznie u dzieci ze skłonnościami do infekcji górnych dróg oddechowych.
- Probiotyki – dobre bakterie stanowią zarówno ochronę przed wnikaniem patogenów przez przewód pokarmowy, jak i niszczą wiele antygenów już w obrębie jelita. Chodzi głównie o szczepy z rodziny Lactobacillus i Bifidobacetrium.
- Witaminy C, A, E – zwiększają uszczelnienie naczyń i tym samym zabezpieczają przed wnikaniem patogenów do organizmu dziecka, a poza tym są antyoksydantami zwalczającymi wolne rodniki.
- Witamina D3 – jest to bardzo istotny czynnik w aktywowaniu swoistej odpowiedzi immunologicznej i w procesie zapamiętywania antygenów. Odpowiednia ilość witaminy D3 w organizmie zwiększa efektywność działania układu odpornościowego, a dodatkowo zmniejsza ilość czynników prozapalnych na rzecz tych przeciwzapalnych, zabezpieczając tym samym przed przewlekającymi się procesami zapalnymi, czy chorobami autoimmunologicznymi i alergiami.
- Beta – glukan – pozyskiwany jest ze ścian komórkowych grzybów, aktywuje komórki układu odpornościowego do walki z patogenami.
- Cynk (Zn), Selen (Se) – zabezpieczają aktywne komórki układu immunologicznego przed wolnymi rodnikami, a dodatkowo pomagają w wytwarzaniu przeciwciał i aktywacji odpowiedzi na pojawienie się patogenów w organizmie.
Dostępne na rynku preparaty na odporność dla dzieci
Producenci prześcigają się w stworzeniu produktu najskuteczniejszego i najbardziej smacznego dla naszych małych pacjentów. Jednak innego rodzaju preparaty będą nadawały się dla maluchów do 3 r.ż., a inne dla starszych dzieci i młodzieży. Musimy także pamiętać, że odporność naszej pociechy nie poprawi się po zastosowaniu jednej czy dwóch dawek danego suplementu czy leku. Zazwyczaj ich stosowanie wiąże się z konkretną kuracją, którą ewentualnie możemy powtórzyć po zalecanym przez producenta czasie. Dzieje się tak ze względu na to, że układ immunologiczny wymaga stymulacji przez dłuższy czas. Nie ma też sensu stosowanie kilku preparatów jednocześnie, musimy podchodzić do tej kwestii rozważnie i wykazywać się cierpliwością.
Oto kilka wartych uwagi preparatów:
Syropki na odporność
Bioaron C – produkt na bazie aloesu, stymulujący układ odpornościowy do walki z patogenami powodującymi infekcje górnych dróg oddechowych. Dodatkowo poprawia apetyt u maluchów. Zalecany do stosowania dla dzieci od 3 r.ż. przez 2 tygodnie i ewentualne powtórzenie kuracji po 2 – tygodniowej przerwie.
Pelafen Kid – kompozycja składająca się z pelargonii afrykańskiej, bzu czarnego, beta – glukanu, witamin i mikroelementów, która świetnie sprawdza się zarówno w początkowym stadium infekcji jako produkt wspomagający, ale także poprawiający odporność. Dla dzieci od 6 m.ż. producent przygotował świetną alternatywę w postaci jednodawkowych kapsułek twist – off – Pelafen Baby.
Trany dla dzieci
Znany od lat preparat poprawiający odporność u dzieci, ale także pozytywnie wpływający na rozwój układu nerwowego, mózgu i wzrost. Najlepszej jakości tran powinien być pozyskiwany z ryb dorszowatych. Naturalnie zawiera on w swoim składzie witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, E, D) oraz kwasy omega – 3 (DHA, EPA). Powinien być podawany nieustannie w okresie od września do kwietnia. Tran w diecie dziecka można suplementować już od 6 m.ż., przykładem jest tutaj preparat Mollers Baby Tran norweski. Dla starszych dzieci od 6 r.ż., które potrafią już połknąć kapsułkę mamy alternatywę – Mollers Tran norweski Forte, który dodatkowo wzbogacony jest w skoncentrowany olej z ryb.
Probiotyki
Oprócz bakterii poprawiających barierę organizmu w obrębie jelita cienkiego, mamy na rynku preparat, który obudowuje naturalną florę w jamie ustnej i chroni przed infekcjami nosogardzieli. Zawiera on szczep Streptococcus salivarius K12 - Entitis Baby. Należy go podawać 1 raz dziennie w profilaktyce przez okres 3 miesięcy lub 2 razy dziennie przez czternaście dni w celu zwalczenia infekcji. Ważne by preparat miał jak najdłuższy kontakt z błoną śluzową jamy ustnej, dlatego podajemy go np. zanurzając wcześniej w nim smoczek, który dajemy do ssania maluchowi. Dla starszych dzieci mamy alternatywę w postaci tabletek do ssania – Entitis.
Witaminki
Preparaty witaminowe zawierają głównie witaminy z grupy B, ale także C, A, E, czy makro- i mikroelementy, które występują w postaci saszetek do rozpuszczenia w wodzie – Visolvit Junior lub żelków – Visolvit Junior żelki. W przypadku obu produktów mogą być one stosowane przez dzieci od 3 r.ż.
Warto zwrócić jeszcze uwagę na suplementację witaminą D3, która jest zalecana już od pierwszych dni życia i ma pozytywny wpływ nie tylko na układ immunologiczny malucha. Na rynku można znaleźć preparaty zawierające samą witaminę D3 ale także takie wzbogacone w kwas DHA, np. Bioaron Baby.
Leki na odporność dla dzieci
Preparaty zawierające inozyny pranobeks, np. Groprinosin syrop, które w przypadku infekcji dróg oddechowych możemy stosować od 5 do 14 dni i kontynuować jeszcze 2 dni po ustaniu objawów. Natomiast w celu wzrostu odporności używamy 10 dni w miesiącu, kontynuując przez kolejne 3 miesiące. Warto też wspomnieć, że nadużywanie tego typu preparatów na własną rękę, bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem może prowadzić do „rozleniwienia”, a nawet upośledzenia układu immunologicznego dziecka.
Na odporność dzieci składa się bardzo wiele czynników na które jako rodzice mamy niewątpliwie wpływ. Zatem przestrzeganie pewnych norm połączone z preparatem zwiększającym odporność dziecka i mobilizującym jego układ immunologiczny do walki z patogenami otaczającymi go na co dzień, niewątpliwie da efekty. Nie zapominajmy jednak, że dziecko musi swoje odchorować, bo inaczej jego organizm nie będzie potrafił walczyć z patogenami w przyszłości.
