W czasie ciąży w organizmie kobiety zachodzą liczne zmiany. To również ogromne obciążenie dla ciała i umysłu przyszłej mamy. Zaplanowanie macierzyństwa pozwoli odpowiednio się do tego przygotować. Jakie czynności należy podjąć przed planowaną ciążą? Czy warto modyfikować swoją dietę? Jakie badania wykonać i kiedy porozmawiać na ten temat ze swoim lekarzem? Odpowiedzi na te i inne pytania znaleźć można w poniższym artykule.
Wizyta u lekarza i podstawowe badania
Nie ma co zwlekać z wizyta u lekarza ginekologa. Kiedy tylko podjęta zostanie decyzja o rodzicielstwie warto porozmawiać na temat planowania ciąży ze specjalistą. Zapewne na początek zleci on szereg badań, ponieważ przed ciążą warto sprawdzić ogólną kondycję organizmu wykonując podstawowe badanie krwi. Szczególnie ważna jest kontrola tarczycy, ponieważ gruczoł ten odpowiada za produkcję hormonów niezbędnych dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu.
Pobranie próbki krwi pozwoli na oznaczenie morfologii, poziomu cukru oraz hormonów tarczycy. Ważne jest również badanie pod kątem HIV, toksoplazmozy, cytomegalii, kiły oraz różyczki. Odpowiednia interpretacja wyników tych oznaczeń pozwoli lekarzowi we właściwy sposób poprowadzić ciążę. Na tym etapie można również dokonać oznaczenia własnej grupy krwi wraz z czynnikiem Rh. Tego typu badanie powinien wykonać również ojciec dziecka. Jest to niezbędne w celu wykluczenia ewentualnego konfliktu serologicznego.
Na samym początku ważne jest również badanie moczu pod kątem ewentualnej infekcji dróg moczowych oraz badanie ginekologiczne wraz z USG narządów rodnych. Takie kompleksowe podejście na etapie planowania ciąży pozwoli uniknąć wielu komplikacji w trakcie jej trwania.
Nie zaszkodzi również namówić swojego partnera do wykonania podstawowych badań krwi. W końcu zdrowie przyszłego taty jest niezbędne dla szczęśliwego i wspólnego wychowywania dziecka.
Jak przygotować się do ciąży? Jakie badania wykonać? - więcej informacji na ten temat można znaleźć tutaj >>
Zmiana diety i odpowiednia suplementacja
Stosowanie witamin dla kobiet ciężarnych jest bardzo ważne. Nie mniej jednak o suplementacji warto pomyśleć już planując ciążę. Aby organizm wysycił się niektórymi składnikami odżywczymi potrzeba na to nawet trzy miesiące regularnej suplementacji. Najważniejsze na etapie planowania ciąży są kwas foliowy, niezbędny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka oraz jod, żelazo, kwasy omega - 3, magnez i witamina D3. Ich uzupełnienie przed planowaną ciążą jest rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Pozostałe składniki zawarte w witaminach dla przyszłych mam oczywiście nie zaszkodzą, szczególnie jeśli dieta kobiety nie jest różnorodna i odpowiednio zbilansowana.
O roli poszczególnych makro- i mikroelementów, które zaleca się uzupełniać planując ciążę można przeczytać tutaj >>
Oczywiście zanim zacznie się stosowanie suplementów diety dla przyszłych mam należy zwrócić uwagę, że ważniejsza od łykania kapsułek jest odpowiednia dieta. Oczywiście kobiety nie tylko przed zajściem w ciążę powinny zdrowo się odżywiać. Nie mniej jednak przed ciążą warto wyrobić w sobie właściwe nawyki żywieniowe, które będą kontynuowane w trakcie jej trwania oraz w okresie laktacji.
Codzienna dieta powinna na etapie planowania dziecka być urozmaicona, zbilansowana i zgodna z ogólnie przyjętymi zasadami zdrowego odżywiania. Codziennie należy sięgać po wieloziarniste pieczywo, różne kasze oraz warzywa i owoce, szczególnie te bogate w kwas foliowy. Ważne są również produkty mleczne oraz oleje i ryby zawierające kwasy omega. Mięso powinno być spożywane do 2 - óch razy w tygodniu. Przyszła mama nie może zapominać również o odpowiedniej ilości wody. Posiłki muszą być regularne, a wykorzystywane do ich przygotowania produkty jak najmniej przetworzone.
W ilości i wielkości dań należy zachować umiar. Dotyczy to szczególnie pań z nadwagą. Zbyt wysoka masa ciała kobiety może powodować szereg komplikacji w ciąży i podczas porodu. Wiąże się to m.in. z ryzykiem rozwoju cukrzycy ciążowej, a także urodzeniem dziecka o wysokiej masie. Niedowaga u kobiety jest również niepożądana. Dla organizmu może wiązać się to ze zbyt małą ilością składników odżywczych, co warto wyeliminować przed zajściem w ciążę.
Jeśli przyszła mama jest na diecie wegetariańskiej bądź wegańskiej nie ma potrzeby zmiany swoich przekonań żywieniowych. Stanowisko Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jasno wskazuje, że zbilansowana dieta pozbawiona mięsa czy przetworów odzwierzęcych nie stanowi zagrożenia dla dziecka i kobiety w czasie ciąży oraz laktacji. Nie ma również wpływu na niską masę urodzeniową noworodka.
Popraw swój styl życia i rzuć nałogi
Planując ciążę warto zadbać o higieniczny styl życia. Kiedy już spodziewasz się dziecka znacznie trudniej jest całkowicie zmienić swoje przyzwyczajenia z dnia na dzień, a tym bardziej rzucić nałogi. Oprócz odpowiedniej diety ważna jest oczywiście regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości i umiejętności. Nie wskazane są ciężkie i męczące treningi, ale raczej basen, spacery czy joga. Warto znaleźć taką dyscyplinę, którą będzie można kontynuować w ciąży. Im przyszła mama jest bardziej wysportowana tym lepiej będzie znosiła ciążę, poród, a także szybciej wróci do formy po urodzeniu dziecka.
Myśląc o macierzyństwie trzeba wyeliminować używki, które mogłyby zaszkodzić maleństwu. Mowa tutaj m.in. o paleniu papierosów, zażywaniu narkotyków czy piciu alkoholu. Wszystkie one mogą powodować poważne, nieodwracalne zmiany w organizmie dziecka. Aby organizm mógł oczyścić się z nagromadzonych szkodliwych substancji potrzeba na to nawet kilku miesięcy. Dlatego aby ciąża przebiegała bez komplikacji pozbycie się nałogów powinno być pierwszą rzeczą jaką wykona przyszła mama na etapie planowania potomstwa.
Jak przygotować się do ciąży? - szczepienia, zabiegi, leki
Świadome macierzyństwo to nie tylko zmiana stylu życia, diety oraz rozpoczęcie suplementacji. Oprócz podstawowych badań krwi oraz wizyty u ginekologa należy zatroszczyć się o kwestię szczepień oraz chorób przewlekłych z jakimi zmaga się przyszła mama.
Szczepienia przed zajściem w ciążę
Choroby wywołane przez wirusy są w większości przypadków niebezpieczne dla dziecka lub dla przebiegu samej ciąży. Dlatego zajście w ciążę powinno być poprzedzone dokładną analizą książeczki szczepień przyszłej mamy. Jeśli okaże się, że brakuje w niej jakiegoś wpisu trzeba niezwłocznie zaszczepić się, dla dobra dziecka. Ze względu na to, że ciąża jest przeciwwskazaniem do podania szczepionek żywych, to co najmniej 4 tygodnie przed zapłodnieniem należy zaszczepić się przeciwko:
- odrze,
- śwince,
- różyczce,
- ospie.
Panie powinny pamiętać również o szczepionce przeciw grypie w sezonie jesienno - zimowym oraz przeciwko krztuścowi. Wykonując badania krwi można oznaczyć również poziom przeciwciał przeciwko WZW typu B. Jeśli okaże się on odpowiednio wysoki, nie ma potrzeby szczepienia przeciwko WZW typu B przed porodem. Chyba że lekarz zaleci inaczej.
Zabiegi, jakie należy wykonać przed ciążą
Wiadomo, że wszelkie interwencje chirurgiczne nie są w ciąży pożądane. Dlatego lepiej zaplanować ewentualne zabiegi i wykonać je wcześniej. Mowa tutaj o operacji tarczycy, leczeniu zębów, wycinaniu znamion, ale również wielu zabiegach medycyny estetycznej wykorzystujących m.in. laser bądź silnie działające składniki.
Planowanie ciąży jest z punktu widzenia medycyny bardzo ważne. Choćby nawet dlatego, że pozwala uporządkować kwestie zdrowotne. Dla przykładu zabieg mający na celu usunięcie części bądź całości gruczołu tarczowego nie może być wykonany kiedy kobieta spodziewa się dziecka. Natomiast hormony tarczycy mogą być zażywane w ciąży i są w pełni bezpieczne dla maluszka. Sprawne funkcjonowanie tarczycy zapewnia właściwy rozwój układu nerwowego malucha.
Leczenie chorób przewlekłych w ciąży
Również kobieta lecząca się na choroby przewlekłe, m.in. cukrzycę bądź padaczkę, musi skonsultować z lekarzem specjalistą przed zajściem w ciążę. W wielu przypadkach konieczna jest modyfikacja leczenia, mająca na calu zapewnienie bezpieczeństwa mamy i dziecka. Przyszła mama musi zdawać sobie sprawę, że niektóre leki nie mogą być stosowane w ciąży. Po ich odstawieniu powinien upłynąć odpowiedni czas, pozwalający na ich wyeliminowanie z organizmu oraz ustawienie leczenia choroby podstawowej nowymi środkami farmakologicznymi.
Antykoncepcja - kiedy odstawić?
Nagłe odstawienie tabletek antykoncepcyjnych może powodować zaburzenia owulacji. Zawsze lepiej zjeść rozpoczęte opakowanie leku do końca i nie rozpoczynać nowego. Wtedy owulacja a wraz z nią dni płodne pojawią się już w najbliższym cyklu. Niewątpliwie jest to dość indywidualna kwestia i nie należy zakładać, że zajdzie się w ciążę od razu po odstawieniu antykoncepcji. Większości pań udaje się to w trzy miesiące po rezygnacji z pigułek. Jest to czas pozwalający na powrót cyklu menstruacyjnego do właściwego rytmu.
Zadbaj o spokój i relaks
Ciąża zmienia bardzo wiele w życiu każdej kobiety. Nie zawsze możliwa jest praca w tym czasie. Wcześniejsze przyzwyczajenia wymagają w większości przypadków rezygnacji, a aktywne życie spowolnienia. Trzeba się przygotować na dziecko nie tylko fizycznie, dbając o swoje ciało, ale warto zatroszczyć się także o swoje zdrowie psychiczne. Odpowiednie podejście pozwoli lepiej zaakceptować zmiany zachodzące w życiu i ciele przyszłej mamy. Dlatego najlepiej już przed zajściem w ciążę w miarę możliwości warto zrezygnować z części nadprogramowych obowiązków i znaleźć hobby pozwalające się odstresować, które jednocześnie będzie mogło być kontynuowane w ciąży, np. pływanie czy spacery. W ciąży ważny jest spokój i odpoczynek. Zatem zmiana nastawienia do życia i zwolnienie tempa wyjdzie i mamie i dziecku na dobre.
Planowanie ciąży - postępowanie partnera
Przygotowanie do ciąży powinno obejmować oboje partnerów. Higieniczny, zdrowy tryb życia zdecydowanie poprawia jakość męskiego nasienia. Ważna jest również odpowiednia dieta dla panów na etapie planowania ciąży. Spożywanie dużej ilości nieprzetworzonych warzyw i owoców oraz zdrowych tłuszczów to wartościowe źródło antyoksydantów. Są one niezbędne do eliminowania z organizmu wolnych rodników, które m.in. uszkadzają plemniki. Oczywiście w codziennym menu przyszłego taty nie może zabraknąć również witamin z grupy B i odpowiedniej ilości białka. Dlatego też powinien postawić on na pieczywo i makarony wieloziarniste, nabiał, rośliny strączkowe, a 2 razy w tygodniu sięgać po mięso.
Panowie sięgający po używki powinni z nich niezwłocznie zrezygnować. One również pogarszają jakoś nasienia. Poza tym palenie bierne jest szkodliwe zarówno dla mamy jak i dziecka przebywających z tatą. W miarę możliwości należy unikać stresu. Przyszłemu tacie też przyda się nieco zwolnić tempo życia. W końcu czas dla rodziny jest bezcenny i bardzo ważny, a kiedy pojawi się maleństwo ciągle będzie go brakować.
Problemy z zajściem w ciążę - co robić?
Nie wszystkim parom udaje się szybko zostać rodzicami. W niektórych przypadkach jest to obarczone wielomiesięcznym oczekiwaniem. Nie mniej jednak nie należy się zniechęcać. Trzeba podejść do sprawy spokojnie, bez zbędnych nerwów i stresu. Kiedy jest potrzeba warto skonsultować się z lekarzem w celu wykonania badań. Natomiast w momencie gdy problem utrzymuje się zbyt długo i jest męczący dla obojga partnerów należy udać się do specjalnej kliniki zajmującej się problemami z płodnością.
Na sam początek jednak można wspomóc się testem owulacyjnym, który wskaże dni płodne kobiety. W przypadku pań, które mają nieregularne miesiączki, co utrudnia zapłodnienie, rozwiązaniem mogą okazać się preparaty z inozytolem. Ich efekty działania obserwuje się jednak dopiero po pewnym czasie. Dla panów w okresie starania się o dziecko lepsze będą produkty na poprawę libido, zawierające m.in. żeń - szeń, cynk oraz witaminy z grupy B.
Więcej informacji na temat podniesienia płodności znajdziesz tutaj >>
Nie zawsze da się zaplanować ciążę. Niekiedy jest ona ogromnym zaskoczeniem. Nowa sytuacja wymaga bardzo szybkiego przeorganizowania życia. Świadome rodzicielstwo jest jednak na pewno bardziej bezpieczne pod kątem zdrowia matki i dziecka, jak również przebiegu samej ciąży. Dlatego jeśli lubimy wszystko w swoim życiu planować to warto odpowiednio przygotować się do ciąży. Ma to szczególne znaczenie dla pań po trzydziestce i starszych. Wraz z wiekiem rośnie ilość komplikacji i zaburzeń jakie mogą pojawić się w ciąży i podczas porodu.
Kto dla Was pisze? Nazywam się Karina Braja. Z zawodu oraz z zamiłowania jestem farmaceutą. Na co dzień realizuję się pracując z osobami starszymi i chorymi w aptece, gdzie pomoc drugiemu człowiekowi jest czymś zupełnie naturalnym. Kocham zwierzęta. Mam psa i kota. Uwielbiam literaturę hiszpańską, nadmorskie klimaty oraz jazdę na rowerze.
Bibliografia:
- Prygiel M., Mosiej E., Zasada A.;Szczepienia kobiet w ciąży; MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2016, 8:225 - 234 [dostęp w Internecie 20.09.2020].
- Tkaczuk-Wlach J., Sobstyl M., Jakiel G.; Choroby tarczycy w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu; Przegląd Menopauzalny 2012; 2: 151–155 [dostęp w Internecie 20.09.2020].
