Trwający kilka tygodni kaszel u dziecka często budzi niepokój wśród rodziców. Jakie mogą być jego przyczyny? Co na kaszel dla dziecka będzie skuteczne? Kiedy wizyta u lekarza jest konieczna –podpowiada ekspert allecco.pl.
Przewlekły kaszel – przyczyny
O przewlekłym kaszlu u dziecka lub osoby dorosłej mówimy wtedy, gdy trwa on dłużej niż osiem tygodni. Nie zawsze świadczy on o chorobie – zdrowe dzieci mogą pokasływać nawet kilkanaście razy na dobę. U niektórych z nich kaszel może pojawiać się regularnie także w nocy.
Jednak w większości przypadków, przewlekły kaszel u dziecka jest objawem choroby. Jeśli utrzymuje się powyżej ośmiu tygodni, wymaga przeprowadzenia dokładnej diagnostyki w celu znalezienia przyczyny.
Możliwe przyczyny przewlekłego kaszlu u dziecka to:
- infekcje górnych dróg oddechowych i związane z nimi spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, wyzwalające odruch kaszlu – najczęstsza przyczyna tego problemu;
- choroby oskrzeli lub płuc;
- refluks żołądkowo – przełykowy;
- bierne lub czynne narażenie na dym papierosowy i inne zanieczyszczenia, w tym również smog;
- alergia;
- astma;
- obecność ciała obcego w drogach oddechowych.
Przewlekły kaszel u dziecka może mieć również podłoże psychiczne. Mamy wówczas do czynienia z tzw. kaszlem psychogennym. Może do niego dojść, kiedy dziecko jest narażone na silny stres, z którym nie umie sobie poradzić (przemoc w rodzinie, zaniedbanie lub problemy w szkole).
Kaszel psychogenny jest suchy, czyli nie dochodzi do odkrztuszania żadnej wydzieliny. Poza tym nie pojawia się w nocy. Zwykle nasila się wtedy, gdy dziecko po raz kolejny doświadcza stresu i lęku, np. spotykając się lub rozmawiając z osobą, z którą ma zły kontakt, podczas zajęć w szkole lub nauki. Ten rodzaj kaszlu diagnozuje się, gdy lekarz wykluczy inne – organiczne przyczyny. W leczenie należy wówczas włączyć psychologa.
Przewlekły kaszel u dziecka – suchy czy mokry?
Aby dowiedzieć się, co może być przyczyną przewlekłego kaszlu u naszej pociechy, warto zwrócić uwagę na to, jaki charakter ma kaszel, a także o jakiej porze dnia i nocy występuje.
Przewlekły kaszel jako objaw przebytej infekcji
Przewlekły suchy kaszel (inaczej zwany nieproduktywnym, ponieważ nie odkrztuszamy wydzieliny) może być wynikiem przebytej kilka tygodni wcześniej infekcji. Jest to tzw. kaszel poinfekcyjny. Mimo wyzdrowienia kaszel może się jeszcze długo utrzymywać.
Przewlekły kaszel jako objaw alergii
Kaszel związany z alergią również jest suchy. Towarzyszą mu jednak inne objawy, takie jak wodnisty katar, swędzenie nosa, oczu, łzawienie lub kichanie. Ten rodzaj kaszlu nasila się przy każdym kontakcie z alergenem. Kaszel alergiczny najczęściej pojawia się w okresie wiosenno-letnim, kiedy rozpoczyna się intensywne pylenie roślin. Może jednak wystąpić również w innych porach roku. Wykonanie testów alergicznych pomoże znaleźć konkretne alergeny, które powodują objawy.
Przewlekły kaszel jako objaw astmy
Dzieci chorujące na astmę mają suchy kaszel, choć czasem może dojść do odkrztuszenia śluzu. Rzadko zdarza się jednak, aby kaszel był jedynym objawem astmy. Najczęściej dochodzi też uczucie ucisku w klatce piersiowej, świszczący oddech i duszność.
Przy tej chorobie, charakterystyczny jest kaszel nad ranem i podczas snu – może wybudzać chorego. Poza tym, zarówno kaszel jak i pozostałe objawy astmy mają charakter napadowy. Większość chorych dzieci między kolejnymi atakami nie skarży się na te dolegliwości.
Przewlekły kaszel jako objaw refluksu żołądkowo-przełykowego
Przewlekły suchy kaszel może również doskwierać przy refluksie żołądkowo – przełykowym. Na tę chorobę wskazuje jednoczesne pojawienie się chrypki, drapania lub pieczenia w gardle, nieprzyjemny zapach z ust lub odbijanie. Kaszel pojawia się często po jedzeniu i w pozycji leżącej, która sprzyja cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. Refluks jest coraz częściej diagnozowany u chorych cierpiących na przewlekły kaszel.
Przewlekły kaszel jako objaw toczącej się infekcji
Przewlekły mokry kaszel, czyli przebiegający z odkrztuszaniem zalegającej wydzieliny, może pojawić się podczas infekcji górnych dróg oddechowych. Przy typowej infekcji, początkowo kaszel jest suchy. Później może przekształcić się w mokry, a następnie znów wrócić do suchego. U dzieci, szczególnie młodszych, uczęszczających do żłobka lub przedszkola, zdarzają się kolejne, następujące po sobie zakażenia. W konsekwencji kaszel może utrzymywać się przez wiele tygodni.
Przewlekły kaszel będący skutkiem zanieczyszczenia środowiska
W społeczeństwie rośnie świadomość na temat tego, jak negatywnie na organizm wpływa narażenie na dym papierosowy i zanieczyszczenia środowiska, a w tym także smog. Szczególnie dokucza on małym dzieciom, których organizm dopiero się rozwija. Cząsteczki szkodliwych zanieczyszczeń dostają się do ich układu oddechowego i działają na niego drażniąco. Oddechy u maluchów są też częstsze niż u osób dorosłych, w konsekwencji czego wdychają one więcej niebezpiecznych substancji.
W miastach, w których jakość powietrza jest zła, odsetek alergików i astmatyków jest proporcjonalnie większy. Smog wpływa niekorzystnie nie tylko na układ oddechowy, ale także nerwowy, krwionośny czy odpornościowy. Nie tylko smog może powodować u dziecka przewlekły kaszel. Podobnie działa też narażenie na dym papierosowy. Warto o tym pamiętać, jeśli kaszel utrzymuje się kilka tygodni, a któryś z domowników jest palaczem. Za pomocą kaszlu, organizm próbuje pozbyć się szkodliwych cząsteczek.
Przewlekły kaszel jako objaw zapalenia oskrzeli lub chorób płuc
Mokry kaszel może również pojawić się przy chorobach oskrzeli i płuc. Przewlekłe zapalenie oskrzeli często wiąże się z odkrztuszaniem dużej ilości białej, gęstej wydzieliny w godzinach porannych. O chorobie oskrzeli lub płuc może też świadczyć odkrztuszanie wydzieliny podbarwionej krwią.
Powyżej zostały wymienione najczęstsze przyczyny przewlekłego kaszlu u dziecka. Receptory znajdujące się w organizmie, których podrażnienie prowadzi do odruchu kaszlu, znajdują się nie tylko w obrębie układu oddechowego, ale także m.in. w żołądku, przeponie czy błonie bębenkowej. To powoduje, że czasem kaszel może mieć nietypową przyczynę, którą trudno skojarzyć z tym objawem. Może to być chociażby choroba serca lub uraz żeber. Dlatego w każdym przypadku, przewlekły kaszel wymaga indywidualnego podejścia i dokładnej diagnostyki.
Kaszel jest naturalnym odruchem obronnym organizmu. Pozwala oczyścić drogi oddechowe z cząsteczek dymu, kurzu i wielu innych zanieczyszczeń. Sam w sobie nie jest chorobą, lecz może być jej objawem.
Przewlekły kaszel u dziecka – kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli kaszel pojawia się u niemowląt, zawsze należy udać się do lekarza, aby osłuchał dziecko. Warto również się do niego zgłosić, jeśli:
- kaszel nie ustępuje po leczeniu lub się nasila;
- pojawiły się dodatkowe objawy, takie jak gorączka, brak apetytu, duszności lub świszczący oddech, łzawienie oczu, wodnisty katar;
- kaszel pojawia się zwykle po jedzeniu lub położeniu się, a dodatkowo dziecko skarży się na pieczenie w gardle lub ma chrypkę;
- w odkrztuszanej wydzielinie pojawia się krew;
- dziecko wymiotuje.
W każdym przypadku, kaszel utrzymujący się ponad 8 tygodni, wymaga przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki w celu znalezienia przyczyny.
Co na kaszel dla dziecka? Co na kaszel dla niemowlaka?
Wybierając odpowiedni preparat na kaszel dla dziecka, trzeba wziąć pod uwagę jego wiek i rodzaj kaszlu. Pamiętajmy jednak, aby u niemowląt nie podawać żadnego leku przed skonsultowaniem tego z lekarzem.
Podkreślę jeszcze raz, że w przypadku kilkutygodniowego kaszlu, należy udać się do lekarza. Stosowanie na własną rękę leków może maskować objawy. Choroba będzie rozwijać się dalej i minie więcej czasu do postawienia odpowiedniej diagnozy.
Jeśli natomiast przyczyną długotrwałego kaszlu są nawracające infekcje dróg oddechowych, można sięgnąć po preparaty, które pomogą odkrztusić zalegającą wydzielinę lub zahamują męczący kaszel.
W przypadku kaszlu mokrego, odkrztuśnie i jednocześnie rozkurczowo na mięśnie oskrzeli działa wyciąg z bluszczu. Syropy na kaszel dla dzieci z tym składnikiem to np. Prospan, Hederasal i Hedelix.
Z mokrym kaszlem dobrze radzi sobie też popularna Flegamina, Mucosolvan i ACC. U młodszych dzieci lepiej sprawdzają się syropy i kropelki – jest to dla nich bezpieczniejsza forma. Natomiast u starszych, które radzą sobie z połykaniem tabletek, można sięgnąć po taką właśnie formę – ACC lub Flegamina.
Wśród syropów na suchy kaszel dla dzieci można wymienić Supremin, Atussan i Maxipulmon. Leki te hamują odruch kaszlu. Są też bezpieczniejsze niż substancje opioidowe, zastosowane w takich preparatach jak Dexa Pico lub Acodin.
Pamiętajmy, aby nie stosować leków hamujących kaszel, jeśli słychać odrywającą się wydzielinę. W ten sposób przeszkadzamy organizmowi w pozbyciu się jej i pozwalamy, aby choroba dalej się rozwijała. Czasem lekarz może zalecić podanie dziecku syropu ułatwiającego odkrztuszenie wydzieliny w ciągu dnia, a drugiego – hamującego kaszel – na noc. Takie postępowanie jest jednak zalecane tylko wtedy, gdy kaszel jest bardzo męczący dla dziecka i zaburza mu spokojny sen.
Domowe sposoby na kaszel
Podstawą przy pojawieniu się kaszlu u dziecka jest jego nawadnianie, a w przypadku maluchów karmionych piersią – częstsze przystawianie. Bez przyjmowania dużej ilości płynów, skuteczność syropów na mokry kaszel będzie mniejsza. Również przy suchym kaszlu jest to ważne, ponieważ nawilżona zostaje śluzówka gardła. W efekcie tego – łagodzimy kaszel, a poza tym hamujemy rozwój infekcji.
W nawilżaniu śluzówki, dobrze sprawdza się też miód. Dzięki temu, że jest gęsty, pozostawia na niej delikatną warstwę. Zmniejsza również częstotliwość suchego kaszlu. Istnieją badania, potwierdzające podobną skuteczność miodu i substancji stosowanej w lekach hamujących kaszel. Warto pamiętać, aby miodu nie podawać maluchom przed ukończeniem 1-ego roku życia.
Innym sposobem są inhalacje z soli fizjologicznej na kaszel. Jednak u niemowląt również lepiej je przeprowadzać dopiero po uzgodnieniu z lekarzem. Inhalacje nawilżą śluzówkę, rozrzedzą zalegającą wydzielinę i ułatwią pozbycie się jej.
Warto również pomyśleć o nawilżaczu i oczyszczaczu powietrza. Szczególnie jeśli mieszkamy na terenie, na którym występuje duże zanieczyszczenie powietrza. Oczyszczasz filtruje powietrze i usuwa z niego różnorodne zanieczyszczenia. Dzięki temu nie drażnią one niepotrzebnie układu oddechowego dziecka. Smog może powodować nie tylko kaszel, ale i wiele innych dolegliwości.
W czasie sezonu zimowego ogrzewamy mieszkania, przez co powietrze w nich staje się bardziej suche. Nie pozostaje to bez wpływu na naszą śluzówkę, która w takich warunkach nie jest w stanie sprawnie funkcjonować. Przez to jest bardziej podatna na wszelkie niepożądane substancje i drobnoustroje. Aby temu zapobiec, możemy zaopatrzyć się w nawilżacz powietrza. Innym sposobem jest umieszczanie mokrego ręcznika na pracującym grzejniku, choć wiąże się to z mniejszą wydajnością i nierównomiernym nawilżaniem powietrza w pomieszczeniu.
Przewlekły kaszel u niemowląt i starszych dzieci, wymaga zgłoszenia się do lekarza. Najczęściej jest on wynikiem infekcji dróg oddechowych, choć może mieć też poważniejsze przyczyny. Zanim podamy syrop na kaszel, upewnijmy się, że nie zamaskuje on jedynie objawów rzeczywistej choroby. Możemy pomóc dziecku również poprzez zadbanie o jego nawodnienie, wykonywanie inhalacji z soli fizjologicznej lub nawilżanie powietrza w domu. Są to dodatkowe metody, które mogą przyspieszyć powrót malucha do zdrowia.
