To jedna z najważniejszych witamin, niezbędna do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Wyizolowana w roku 1928 przez węgierskiego lekarza, który za to odkrycie otrzymał Nagrodę Nobla. Już kilka wieków temu zaobserwowano jak wiele jej zawdzięczamy, zatem co robić aby zapewnić jej prawidłowy poziom w organizmie. Odpowiadamy na najczęstsze pytania naszych czytelników na temat witaminy C.
Na co i jak działa witamina C? Rola witaminy C w organizmie
Witamina C jest silnym przeciwutleniaczem (wychwytuje wolne rodniki), bierze udział w mechanizmach obronnych i regeneracyjnych organizmu. Zbyt wysokie nagromadzenie wolnych rodników prowadzi do tzw. stresu oksydacyjnego, w wyniku którego może dochodzić do uszkodzenia DNA w komórkach (to może prowadzić do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i chorób nowotworowych). Witamina C ułatwia przyswajanie żelaza, jest niezbędna w syntezie kolagenu, wzmacnia dziąsła i zęby, ułatwia gojenie się ran, prawidłowe zrastanie kości oraz korzystnie wpływa na kondycję skóry (wykorzystanie w kosmetologii i dermatologii).
Znana jest jako uzupełnienie w kuracjach antybiotykowych jako czynnik przyspieszający leczenie infekcji bakteryjnych i grzybiczych oraz skracanie czasu ich przebiegu. Ma także działanie wzmacniające układ odpornościowy w okresie jesienno-zimowym.
Pamiętajmy też o działaniu odtruwającym i oczyszczającym organizm, ustalono ważną rolę witaminy C przy usuwaniu metali ciężkich z organizmu np. w zatruciach ołowiem i dwusiarczkiem węgla.
Czy witaminę C można przedawkować?
Niedobór witaminy C może powodować krwawienie i owrzodzenie dziąseł, wypadanie zębów (szkorbut), kruchość i pękanie naczyń krwionośnych – od pojawienia się drobnych „pajączków” do powstania żylaków. Ze względu na czynny udział w syntezie kolagenu witamina C jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania stawów i kości – jej brak powoduje bolesność i sztywność stawów. Duża rola witaminy C to wspomaganie przemian białkowych i węglowodanowych, bierze ona czynny udział we wchłanianiu tyrozyny – ważnej dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy i przysadki mózgowej.
Nadmiar nie jest toksyczny, jednak stosowana w zbyt dużych dawkach ( >2 g/dobę) może powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego - biegunki, nudności, wymioty i wysypki skórne. Wobec powyższego i biorąc pod uwagę krótki okres półtrwania w organizmie zaleca się stosowanie kilku mniejszych dawek w ciągu doby.
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C to dla:
- dzieci: 40-50 mg,
- kobiety: 75 mg,
- mężczyźni: 90 mg,
- kobiety w ciąży: 85 mg – dla kobiet zdrowych i prawidłowo odżywionych, większe dawki zleca lekarz prowadzący na podstawie konkretnych objawów niedoborów.
Zwiększone zapotrzebowanie dotyczy palaczy, osób nadużywających alkohol, narażonych na przewlekły stres, wykonujących duży wysiłek fizyczny i przebywających w niskich temperaturach.
Witamina C w ciąży - jakie dawki?
Jest ważną witaminą w przebiegu ciąży - zapewnia kobiecie odporność na infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze, co znacząco wpływa na prawidłowy przebieg całej ciąży. Aktywnie uczestniczy we wchłanianiu żelaza, przez to usprawnia syntezę hemoglobiny i zapobiega powstawaniu niedokrwistości. Istotny jest udział witaminy C w syntezie kolagenu i jej wpływ na jędrność i elastyczność skóry (powstawanie rozstępów, szybkie starzenie się skóry). Poprzez właściwości uszczelniające naczynia krwionośne witamina C chroni przed powstawaniem żylaków i hemoroidów w ciąży.
Stosowanie wyższych niż zalecane dawki może być szkodliwe dla płodu. Wysokie dawki wg klasyfikacji FDA (Amerykańska Agencja Żywności i Leków) należą do kategorii C, co oznacza, że w badaniach na zwierzętach wykazano działania niepożądane na płód, jednak wpływ na ciążę człowieka nie jest potwierdzony badaniami klinicznymi. Nieuzasadniony nadmiar w okresie życia płodowego może niekorzystnie wpływać na rozwój układu nerwowego dziecka, dane te jednak podawane są tylko na podstawie badań na zwierzętach, nie potwierdzono ich badaniami klinicznymi na ludziach.
Witamina C lewoskrętna - jakie ma działanie?
Witamina C (kwas L- askorbinowy) to związek organiczny, który naturalnie występuje jako substancja o konfiguracji L w łańcuchu bocznym. W ostatnich latach renesans przeżywało słowo „witamina C lewoskrętna”, co miało gwarantować działanie lecznicze substancji.
Przypomnijmy: lewo- i prawoskrętność to cechy cząstek chemicznych mające związek z kierunkiem skręcania światła spolaryzowanego przechodzącego przez daną substancję. Zatem, gdy mówimy o witaminie C zawsze mamy na myśli kwas L –askorbinowy - tylko ten związek możemy nazywać witaminą C.
Jakie są źródła witaminy C? Co wpływa na jej dostępność i lepszą przyswajalność?
Witamina C w postaci naturalnej jest bardzo nietrwała, łatwo ulega rozpadowi pod wpływem tlenu, wilgoci i wysokiej temperatury. Organizm ludzki nie ma zdolności wytwarzania witaminy C, musimy więc dostarczać ją z pożywieniem.
Najlepszym źródłem naturalnej witaminy C są świeże warzywa i owoce. Zróżnicowana dieta, bogata w te produkty jest w stanie całkowicie zaspokoić zapotrzebowanie organizmu. Ze względu na wysoką wrażliwość na światło i wysoką temperaturę zaleca się spożywanie surowych warzyw i owoców lub poddanych niewielkiej obróbce np. gotowanie na parze lub w niewielkiej ilości wody.
Naturalna witamina C występuje w świeżych owocach i warzywach (czarna porzeczka, acerola, dzika róża, rokitnik, papryka, natka pietruszki, szpinak, cebula, sałata), najlepiej przyswajana jest w postaci surowej, bez obróbki termicznej. Działanie naturalnej witaminy C utrzymuje się dłużej, co przekłada się na jej większą biodostępność.
Ponieważ naturalna witamina C jest bardzo nietrwała i wrażliwa na wysokie temperatury zaleca się spożywanie tych produktów w postaci surowej ze skórką, sałatek lub soków – pół szklanki soku z owocu róży dostarcza taką ilość witaminy C, która odpowiada jej dziennemu zapotrzebowaniu.
W jakiej postaci jest dostępna witamina C - w proszku, w płynie, w kroplach?
W aptece dostępne są preparaty, w których występuje naturalna lub syntetyczna witamina C. Apteka proponuje wiele preparatów w różnych postaciach. Wśród nich często wybierane przez pacjentów:
- kapsułki z witaminą C: Olimp Gold Vit C 1000 forte, Olimp Gold Vit C 500 plus
- tabletki z witamina C: Acerola naturalna witamina C, tabletki Vitaminum C, Acerola Brasilia naturalna witamina C
- tabletki rozpuszczalne z witaminą C: Olimp Gold Vit C
- witamina C krople dla najmłodszych: Cebion krople, Juvit krople
- pastylki do ssania z witaminą C: Meltiki Acerola, Acerola do ssania
- syropy z witaminą C: Bioaron C
- witamina C w płynie, soki: Aronia sok 100%, sok z czarnej porzeczki, sok z dzikiej róży
- preparaty sproszkowane z witaminą C gotowe do sporządzenia roztworu: Acerola C saszetki, Acerola naturalna witamina C saszetki, Olimp Gold Vit C Junior
Witamina C w kosmetyce – do czego jest wykorzystywana?
Okazuje się, że witamina C pełni ważną rolę nie tylko w zachowaniu zdrowia, ale dba również o naszą urodę.
Początki zastosowania jej w kosmetologii były bardzo trudne i nadal są na etapie badań i udoskonaleń. W kremach stosuje się aktywną formę witaminy C jak również jej estryfikowane pochodne, w procesie technologicznym tworzy się środowisko niskiego pH ,filtry UV - to wszystko po to by zapewnić produktowi większą trwałość.
Serum i kremy z witaminą C nadają się do stosowania da każdego rodzaju skóry, zarówno dla skóry wrażliwej, naczynkowej i trądzikowej. Serum z witaminą C to preparaty o wysokim stężeniu od 5- 20%. Nie zastępuje kremu, ma natomiast potęgować i uzupełniać jego działanie.
Regularne stosowanie serum prawidłowo dobranego do rodzaju skóry zapewnia jej odpowiedni poziom nawilżenia, gładkość i jędrność. Koncentracja składników odżywczych zawartych w serum zapewnia skórze ochronę przed działaniem czynników zewnętrznych.
Najważniejsze zastosowania witaminy C w kosmetykach to:
- działanie rozjaśniające skórę – poprawia koloryt skóry, redukuje przebarwienia, zastosowanie w zaburzeniach pigmentacji skóry
- czynny udział w biosyntezie kolagenu – zapobieganie tworzeniu się zmarszczek i starzeniu skóry, np. La Roche Redermic C krem z witaminą C, La Roche Redermic C krem pod oczy
- łagodzenie skutków promieniowania UV – działa jak naturalny filtr, stosuje się w celu zapobiegania oparzeniom słonecznym, kilkudniowa aplikacja przed ekspozycją na promienie UV zmniejsza ryzyko powstawania rumienia
- uszczelnianie naczyń krwionośnych – to zapobiega kruchości i pękaniu naczyń i zmniejsza zaczerwienienie skóry, np. Ziaja Med naczynkowa krem z witaminą C
