Uczucie suchości w gardle i przełyku pojawia się często. Niezależnie od przyczyny można sięgnąć po skuteczny preparat ochronny z porostem islandzkim, który posiada właściwości nawilżające, łagodzące i przeciwzapalne. Jak go stosować? Jaka forma produktów z porostem jest wygodna w aplikacji i działa bezpośrednio na błonę śluzową gardła?
Suchość w gardle – przyczyny i objawy
Suchość gardła to powszechna dolegliwość. Przyczyny jej występowania są bardzo zróżnicowane. Pojawia się nie tylko w okresie jesienno-zimowym, ale również latem. Suche gardło, choć może dotyczyć pacjentów z różnych grup wiekowych, najczęściej daje o sobie znać u osób po 50. roku życia i tych, które wykonują zawód związany z pracą głosem. Możliwe przyczyny suchości w gardle to:
- odwodnienie organizmu - jednocześnie można odczuwać wzrost pragnienia, zmęczenie, a kolor moczu przybiera ciemniejsze zabarwienie,
- oddychanie przez usta - w ciągu dnia lub w nocy,
- alergia - oprócz uczucia suchości w gardle pojawia się też katar, kichanie, swędzenie błony śluzowej nosa i łzawienie oczu,
- infekcja wirusowa lub bakteryjna - przeziębienie i grypa mogą powodować (szczególnie w początkowym okresie choroby) suchość gardła, ale jednocześnie występują też inne objawy: kaszel, wzrost temperatury ciała, katar, osłabienie, bóle mięśniowe,
- choroba refluksowa przełyku,
- palenie papierosów,
- częste przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach,
- nadmierne przegrzewanie pomieszczeń podczas zimy,
- przewlekłe stosowanie leków mogących zmniejszać produkcję śliny i powodować uczucie suchości. Dotyczy to m.in. leków przeciwhistaminowych, przeciwdepresyjnych, niektórych leków przeciwnadciśnieniowych, przeciwbólowych i przeciwnowotworowych,
- stres, zaburzenia lękowe,
- kserostomia- zespół objawów, mogących wynikać z zaburzonej pracy ślinianek i niedostatecznej produkcji śliny. Pacjenci skarżą się na uczucie suchości w jamie ustnej, częste stany zapalne błony śluzowej, nieprzyjemny zapach z ust i zaburzenia smaku,
- zespół Sjögrena - poważniejsza przyczyna suchego gardła, mająca podłoże autoimmunologiczne. Dodatkowe objawy które mogą się wówczas pojawić to suchość jamy ustnej, oczu, bóle stawów i przewlekłe zmęczenie.
Suchość gardła może powodować uczucie drapania i swędzenia. Pojawiają się problemy z przełykaniem i mówieniem. Można odczuwać też ból gardła, który zazwyczaj nie ma dużego nasilenia. Odczuwanie suchości w gardle jest niekomfortowe dla większości pacjentów. W zależności od nasilenia objawów i długości ich utrzymywania się, suche gardło może wpływać na samopoczucie, a także utrudniać wykonywanie codziennych czynności.
Skąd się bierze suchość w gardle? U kogo najczęściej się ona pojawia?
Z suchością w gardle częściej zmagają się osoby po 50 roku życia. Wiele procesów zachodzących w organizmie ulega stopniowemu zaburzeniu. Spada aktywność gruczołów produkujących ślinę. Dochodzi też do stopniowego zanikania śluzówek, w tym również do zmian zanikowych w obrębie błony śluzowej gardła. Skutkuje to jej częstych przesychaniem. Na tę dolegliwość w większym stopniu narażone są też osoby pracujące głosem. Fizjologiczne oddychanie przez nos zastąpione zostaje w istotnym stopniu pobieraniem kilkukrotnie większej ilości powietrza przez usta. Wdychane powietrze nie jest nawilżane, oczyszczane ani ogrzewane jak ma to miejsce, podczas wykonywania wdechu przez nos.
Uczucie suchości w gardle coraz częściej doskwiera w okresie letnim. Jest to wynik spędzania czasu w klimatyzowanych pomieszczeniach. Korzystając z klimatyzacji w domu i w biurze, jesteśmy bardziej narażeni na pojawienie się suchości skóry i błon śluzowych. Nawiew powietrza, niezależnie od tego czy jest on chłodny czy ciepły, przesusza śluzówkę gardła. Zimą, suchość i ból gardła nierzadko wynikają z rozwoju infekcji. Dotyczy to zarówno młodszych, jak i starszych pacjentów. Jeśli uczucie suchości utrzymuje się dłużej niż tydzień, należy zgłosić się do lekarza.
Domowe sposoby na suchość w gardle
Higieniczny, zdrowy tryb życia wpływa na pracę całego organizmu, w tym również na funkcjonowanie błony śluzowej i jej mechanizmy obronne. Wśród domowych sposobów na pozbycie się suchości śluzówki gardła jest nawilżanie powietrza. Za optymalną wilgotność powietrza, wg różnych źródeł przyjmuje się zakres 30-50% lub 40-60%. Osobom narażonym na duży wysiłek głosowy zaleca się utrzymanie wilgotności nawet na poziomie 60-70%. Aby zwiększyć wilgotność powietrza można skorzystać z profesjonalnego nawilżacza lub sięgnąć po domowy sposób - umieścić naczynie z wodą lub mokre ręczniki na grzejniku. Krótko, ale często i intensywnie wietrzmy pomieszczenia w których przebywamy.
Ważne są też regularne przerwy od pracy głosem i odpoczynek. Należy pamiętać o przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów, aby zapobiegać odwodnieniu organizmu. Przy problemie z suchością w gardle warto sięgnąć po nasienie lnu. Całe lub zmielone nasiona należy zalać wodą o temperaturze pokojowej. Po upływie kilkunastu minut można spożyć przygotowany kleik. Nie wszystkim osobom odpowiada jego dość mdławy smak. Aby go przełamać można dodać odrobinę miodu lub domowego soku z owoców. Kleik z nasion lnu ma działanie powlekające i osłaniające błonę śluzową gardła. Dodatkowo, można wspomóc się inhalacjami z naparu nagietka, które złagodzą uczucie suchości w gardle, a także wpłyną korzystnie na pracę układu pokarmowego. Inne domowe sposoby pomocne w łagodzeniu uciążliwych dolegliwości można znaleźć w artykule: Sposoby na drapanie w gardle i suchość w nosie.
Suchość w gardle – czego unikać?
Aby zadbać o układ oddechowy i odpornościowy, a tym samym wspierać pracę błony śluzowej gardła i zapobiegać jej przesuszaniu warto unikać nadmiernego przegrzewania pomieszczeń. Zaleca się utrzymywać temperaturę 18-21°C w zależności od indywidualnie odczuwanego komfortu cieplnego. Starajmy się zwiększyć odległość od bezpośredniego nawiewu powietrza z klimatyzatora, aby ograniczyć jego niekorzystny wpływ na skórę i błony śluzowe. Unikajmy wielogodzinnej pracy głosem, a w razie pojawienia się takiej konieczności miejmy pod ręką niegazowany płyn, po który możemy często sięgać.
Aby zapobiegać pojawieniu się uczucia suchości w gardle, warto nauczyć się prawidłowej techniki oddychania. Pozwoli ona unikać pobierania powietrza przez usta. Ważne jest też rzucenie papierosów.
Suchość w gardle – czym i jak nawilżać gardło?
Oprócz wymienionych wyżej sposobów na radzenie sobie z nadmierną suchością gardła, można sięgnąć też po ziołowe preparaty, wykazujące działanie powlekające i nawilżające. Dostępne są produkty na bazie oliwy, a także preparaty z olejkiem z nagietka, rokitnika, wyciągiem z chrząstnicy kędzierzawej, wyciągiem z aloesu i innymi składnikami pochodzenia roślinnego. Przy suchości w gardle dobrze sprawdza się również porost islandzki. Wykazuje on wielokierunkowe działanie.
W radzeniu sobie z suchością w gardle i przełyku raczej nie zaleca się stosowania leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych czy też silnie odkażających lub znieczulających. Można je zażyć gdy ból gardła jest silny i powoduje duży dyskomfort podczas przełykania. O tym jak wybrać lek na ból gardła pisaliśmy w artykule: Zapalenie gardła: zioła, tabletki czy spray? W przypadku samej suchości w gardle, środki te mogą powodować dodatkowe przesuszenie błony śluzowej i nasilenie nieprzyjemnych dolegliwości.
Czym skutkuje przewlekła suchość w gardle?
Dolegliwości związane z występowaniem suchości w gardle mogą powodować znaczny dyskomfort. Jeśli problem ten trwa dłużej, jakość życia pacjenta może ulec odczuwalnemu obniżeniu. Przesuszona śluzówka jest bardziej podatna na działanie wirusów, bakterii i innych drobnoustrojów. Mechanizmy obronne organizmu nie działają wystarczająco efektywnie. Częściej mogą pojawiać się infekcje górnych dróg oddechowych. Przewlekłe utrzymywanie się uczucia suchości może skutkować również pojawieniem się zmian zanikowych błony śluzowej, które w zaawansowanym stadium są nieodwracalne.
Porost islandzki na gardło – w jakich preparatach można go znaleźć?
Porost islandzki występuje w różnych preparatach nawilżających błonę śluzową gardła. Można sięgnąć po tabletki do ssania, syrop, a także spray do gardła i płyn do płukania jamy ustnej. Dostępne są też lizaki z porostem islandzkim dla małych dzieci powyżej 3. roku życia.
Wygodą stosowania i możliwością precyzyjnej aplikacji substancji aktywnych wyróżnia się spray z długim aplikatorem. Jest poręczny i umożliwia szybkie rozpylenie preparatu na tylną ścianę gardła. Decydując się na preparat ochronny z porostem islandzkim w formie aerozolu, warto zwracać uwagę na skład. Dobrze byłoby gdyby nie zawierał alkoholu i cukru. Na uwagę zasługuje spray do gardła Biocanto Nord Spray. W jego składzie znajduje się wyciąg z porostu islandzkiego, a także gliceryna, która nawilża i wspomaga regenerację śluzówki. Preparat ten nie zawiera cukru, dlatego może być bezpiecznie stosowany również przez diabetyków.
Spray pozwoli rozpylić preparat ochronny bezpośrednio na błonie śluzowej gardła. Preparaty z porostem łagodzą suchy kaszel. Mogą mieć zastosowanie przy infekcjach górnych dróg oddechowych, szczególnie na ich początkowym etapie.
Wyciąg z porostu islandzkiego znaleźć można również w tabletkach do ssania na gardło jako pojedynczy składnik preparatu lub w towarzystwie innych roślin bogatych w substancje śluzowe. Przykładem są tutaj
pastylki do ssania Biocanto Nord. Kompozycja składników działa powlekająco, dzięki czemu ból gardła oraz suchy kaszel są mniej dokuczliwe. Dodatkowo zawarty w preparacie kwas hialuronowy wykazuje silne właściwości nawilżające.
Czym jest porost islandzki?
Porost islandzki (Cetraria islandica) określany jest również jako tarczownica islandzka i płucnica islandzka. Nie występuje na całym świecie, a jedynie na półkuli północnej. Osiąga wysokość do 15 cm. Jest to porost, którego plecha jest krzaczkowata i dość mocno rozgałęziona. To właśnie ona wykorzystywana jest w lecznictwie. W Polsce, gatunek ten objęty jest częściową ochroną.
Porost islandzki – właściwości
Porost islandzki zawiera spore ilości polisacharydów. To właśnie te związki odpowiadają za działanie nawilżające i powlekające błonę śluzową gardła. Surowiec ten posiada również właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Wpływa korzystnie na pracę układu odpornościowego, a do tego działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo.
Wskazania i przeciwwskazania w stosowaniu porostu islandzkiego
Porost islandzki zaleca się stosować, kiedy pojawia się drapanie i uczucie suchości w gardle. Substancje aktywne zawarte w poroście redukują odczuwane pieczenie i dyskomfort, przywracając błonie śluzowej nawilżenie i ukojenie. Ze względu na swoje właściwości, surowiec ten może być pomocny przy suchym, męczącym kaszlu. Warto po niego sięgnąć w przypadku pojawienia się podrażnienia zarówno w obrębie gardła, jak i krtani oraz jamy ustnej.
Przed zastosowaniem preparatu z porostem islandzkim przez kobiety ciężarne lub karmiące piersią, warto skonsultować się z lekarzem. Nie ma obecnie badań, które pozwoliłyby ocenić bezpieczeństwo stosowania tego surowca w ciąży i podczas laktacji. Zalecana jest więc ostrożność. Porost islandzki jest przeciwwskazany u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i/lub dwunastnicy.
Najlepsze źródła pozyskiwania porostu islandzkiego
Z porostu islandzkiego, a dokładnie jego plechy, można też samodzielnie przygotować odwar. Jest on zalecany właśnie do łagodzenia uczucia suchości, podrażnienia i zmniejszenia kaszlu. Aby pozbyć się charakterystycznej dla porostu goryczki, należy odlać pierwszą partię przygotowanego odwaru po chwilowym gotowaniu. W dalszej kolejności powstanie preparat o mniejszej zawartości kwasów porostowych, które nadają mu gorzki smak.
Chcąc wykorzystać porost islandzki w innym celu niż do redukcji uczucia suchości w gardle i jamie ustnej, można przygotować z tego surowca m.in. macerat, napar czy ekstrakt.
Inne zastosowanie porostu islandzkiego
Porost islandzki można stosować jako uzupełnienie terapii u pacjentów z zapaleniem oskrzeli, a także w przypadku spadku apetytu. Dawniej, surowiec ten wykorzystywano również w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych, a także w celu wzmocnienia organizmu podczas rekonwalescencji. Miał on wspomagać układ odpornościowy podczas przeziębienia. Zewnętrznie, można go stosować do łagodzenia stanów zapalnych skóry. Uważa się, że surowiec ten jest skuteczny również w leczeniu nadmiernej potliwości, miażdżycy, zatrucia metalami ciężkimi, zaburzeń miesiączkowania i chorób nowotworowych. Nie jest to jednak poparte dowodami naukowymi.
Porost islandzki skutecznie nawilża błonę śluzową gardła i łagodzi suchy kaszel. Wykazuje też właściwości kojące, przeciwzapalne, antyoksydacyjne i przeciwbakteryjne. Dostępnych jest wiele produktów z tym surowcem: spray'e, tabletki do ssania, syropy, a nawet lizaki. Wygodną postacią jest spray z długim aplikatorem, który umożliwia precyzyjne rozpylenie preparatu na tylną ścianę gardła. Jego użycie zniweluje uczucie suchości i szybko przyniesie pacjentowi ulgę.
Kto dla Was pisze?Nazywam się Dominika Pagacz-Tokarek. Bycie farmaceutą to dla mnie nie tylko zawód, ale przede wszystkim możliwość niesienia pomocy innym w zakresie zdrowia. Aby robić to coraz lepiej, ciągle się uczę i doszkalam. W wolnym czasie czytam książki i układam puzzle. Lubię też aktywnie spędzać czas w gronie rodzinnym.
Piśmiennictwo:
- Wysocki J., Przewlekłe zanikowe zapalenie gardła jako problem geriatryczny, Polski Przegląd Otolaryngologiczny, 2013, 2, 222-225.
- Pichór A., Doboszyńska A., Suchość jamy ustnej - niedoceniany problem kliniczny, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2008, 2, 26-28.
- Studzińska-Sroka E., Bylka W., Porost islandzki - związki czynne, aktywność biologiczna, Farm Przegl Nauk, 2010, 7, 23-27.
