Jak pielęgnować na co dzień osobę leżącą, aby nie dopuścić do powstania odleżyn? Które środki z apteki mogą przydać się do zabiegów higienicznych – podpowiada ekspert allecco.pl.
Udar, wylew, choroba Parkinsona czy Alzheimera – wszystkie unieruchamiają pacjenta na wiele tygodni, a nawet lat, w łóżku. Opieka nad obłożnie chorym zazwyczaj spada na członków rodziny. Oprócz zaangażowania psychicznego i emocjonalnego, codzienna praca opiekuna wymaga systematyczności oraz ogromnej wiedzy. Właściwa pielęgnacja skóry, profilaktyka przeciwodleżynowa oraz odpowiednio skomponowana dieta pozwolą nie tylko uniknąć powstania bolesnych odparzeń czy zmian martwiczych, ale także zapewnią choremu komfort w tych ciężkich chwilach.
Jak dbać o pacjenta leżącego?
Należy zwrócić uwagę, że podstawowe zabiegi higieniczne muszą odbywać się codziennie. Zatem jeśli tylko stan zdrowia chorego na to pozwala, trzeba ułożyć go w pozycji wysokiej i przystąpić do mycia. Ważne, aby podczas tego procesu przestrzegać kilku istotnych zasad:
- unikać gąbek, które nie schną za dobrze i pozostają na nich fragmenty martwego naskórka, co sprzyja rozwojowi mikroorganizmów,
- zadbać o czyste ręce przed rozpoczęciem zabiegów pielęgnacyjnych,
- osuszać skórę chorego przez dotyk, nie zaś przez pocieranie, ponieważ taki ruch może uszkadzać naskórek,
- okrywać ręcznikiem umytą część ciała, aby nie wyziębić pacjenta,
- zadbać również o pielęgnację włosów, paznokci oraz golenie i regularne mycie zębów,
- w miarę możliwości umożliwić choremu korzystanie z wanny lub prysznica, poprzez odpowiednie dostosowanie łazienki do potrzeb chorego.
Najlepiej, kiedy wykwalifikowany personel zademonstruje, jak kolejno wykonywać czynności związane z myciem pacjenta leżącego. Nie jest bowiem to prosty zabieg, a niewątpliwie bardzo ważny. Musi być on przeprowadzany według powszechnie uznanych reguł, aby nie zrobić krzywdy zarówno osobie chorej, jak i sobie.
Dla ułatwienia mycia można sięgnąć po specjalistyczne jednorazowe myjki, nawilżone chusteczki do pielęgnacji oraz pianki czyszcząco – pielęgnacyjne, które nie wymagają użycia wody i mydła (produkt z serii Seni care lub MoliCare).
Jak zapobiegać odleżynom?
Ze względu na długotrwałe unieruchomienie pacjenta, w wielu punktach na jego ciele dochodzi do ucisku, co wiąże się z zaburzeniami ukrwienia w tych miejscach i powstaniem odleżyn. Na skutek takiego procesu powstają zmiany martwicze w tkankach. Można to zaobserwować jako owrzodzenia na skórze, które często na skutek wtórnych zakażeń, bardzo trudno się goją. Takie bolesne rany mocno obniżają komfort życia pacjenta leżącego, dlatego należy podjąć odpowiednie działania, aby zapobiegać odleżynom.
O tym należy zawsze pamiętać:
1. Regularnie zmieniaj pozycję leżącego
Należy przede wszystkim ograniczyć ucisk na skórę, więc co 2 – 3 godziny zmieniamy pozycję ciała osoby leżącej, bądź przebywającej na wózku. Kiedy w danym miejscu pojawiło się już zaczerwienienie naskórka, najlepiej maksymalnie odciążyć tą okolicę, aby zatrzymać proces tworzenia się rany. W tym celu można zastosować różnego rodzaju podkładki, poduszki i materace przeciwodleżynowe.
W miarę możliwości warto również aktywizować pacjenta, stopniowo zwiększając mu zakres wykonywanych ruchów czy też pozwalając wykonywać czynności, które może zrobić sam. Wyręczanie i rozleniwianie chorego nie przyniesie dobrych efektów, szczególnie kiedy jego poruszanie się jest mocno utrudnione.
W profilaktyce przeciwodleżynowej trzeba także pamiętać o ograniczaniu czynników ryzyka, czyli nie dopuszczać, aby pacjent przebywał w zawilgoconej pościeli, a skóra miała dłuższy kontakt z kałem lub moczem czy też materiałami z tworzywa sztucznego. Należy unikać wszelkich otarć i zadrapań naskórka, dlatego ważne jest zarówno odpowiednie przesuwanie pacjenta podczas czynności pielęgnacyjnych lub aktywizujących, jak i regularne obcinanie paznokci.
2. Pielęgnuj skórę osoby leżącej
Podstawą pielęgnacji skóry u pacjenta z ograniczonym poruszaniem się jest codzienne mycie. Wykorzystać do tego celu można wodę z szarym mydłem lub też bardziej specjalistyczne preparaty, np. MoliCare skin mydło w płynie, wzbogacone o panthenol i olejek migdałowy.
Bardzo ważne jest również natłuszczanie skóry pacjenta. Pozwala to nie tylko na zabezpieczenie jej przed czynnikami ze środowiska zewnętrznego, jak np. otarcia, ale także poprawia jej elastyczność, a w zależności od zastosowanego preparatu odżywia, przywraca naturalne pH oraz działa przeciwdrobnoustrojowo.
Jeśli chory nie ma skłonności do tworzenia się odleżyn wystarczy natłuszczać skórę zwykłą oliwką dla dzieci. Kiedy jednak pacjent ma trudności z jakąkolwiek aktywnością, to miejsca narażone na ciągły ucisk musimy zabezpieczać za pomocą przeznaczonych do tego celu preparatów, np. PC 30 V, który to nie tylko poprawia kondycję skóry, ale także wpływa na krążenie w problematycznej okolicy lub Dr Beta Anticubit balsam przeciw odleżynom, na bazie olejku z drzewka herbacianego o działaniu przeciwdrobnoustrojowym.
Wszelkie podrażnienia naskórka dobrze łagodzi propolis, który można nanosić na powierzchnię skóry sięgając po maści na odleżyny lub spraye z tym składnikiem. Zarówno w pielęgnacji odleżyn o łagodnej postaci, jak i w profilaktyce powszechnie stosuje się kremy z tlenkiem cynku, o działaniu antyseptycznym, np. Sudocrem, który również łagodzi stany zapalne skóry okolic intymnych u pacjentów z nietrzymaniem moczu i stolca.
Nie wiesz, jak odpowiednio dobrać pieluchomajtki? Przeczytaj artykuł – Nietrzymanie moczu: pieluchomajtki i wkładki >>
3. Dbaj o odpowiednią dietę chorego
Dieta pacjenta leżącego powinna być zbilansowana, różnorodna oraz zaspokajająca jego zapotrzebowanie energetyczne. Kiedy pojawiają się u niego problemy z przyjmowaniem pokarmów, warto sięgnąć po specjalistyczne produkty, w formie płynnej, dostarczające pacjentowi niezbędnych składników odżywczych, np. Nutridrinki.
Kiedy u chorego powstają odleżyny należy dostarczyć mu w codziennej diecie większych ilości białka, cynku oraz witaminy C, natomiast unikać ciężkostrawnych, wzdymających i mocno przyprawionych potraw. Posiłki powinny być przyjmowane przez pacjenta regularnie, 4 – 5 razy dziennie.
Odleżyny – jak leczyć?
Zdecydowanie lepiej odleżynom zapobiegać niż je leczyć, ponieważ są to zmiany, które bardzo trudno się goją i często powracają. Dlatego odpowiednia interwencja jest konieczna już w momencie, kiedy pojawiają się niewielkie zaczerwienienia w miejscach narażonych na ucisk.
Oprócz odciążenia warto zastosować specjalistyczny środek odkażający nie powodujący pieczenia, np. Octenisept oraz krem zawierający tlenek cynku. Kiedy zareaguje się odpowiednio wcześnie, taka pielęgnacja odleżyny bywa wystarczająca. Niekiedy jednak zmiana pogłębia się, a wtedy konieczne jest już inne postępowanie, wymagające konsultacji lekarskiej, zastosowania środków odkażających, specjalistycznych opatrunków, a nawet wycinania zmian martwiczych.
Opatrunki na odleżyny dobierane są w zależności od charakteru rany, z którą mamy do czynienia, a niekiedy jej leczenie może wymagać zastosowania wielu różnych środków:
- rana sącząca – opatrunki o wysokim stopniu chłonności, np. opatrunki piankowe lub hydrożelowe, np. Aqua – gel,
- rana sucha – opatrunki z maścią, np. Atrauman,
- rana zakażona – opatrunek z chlorheksydyną lub jonami srebra, np. Aquacel Ag.
Istotnymi aspektami są również dobranie rozmiaru opatrunku do wielkości zmiany, a także jego właściwa zmiana, zawsze zgodna z zaleceniami producenta. Należy również pamiętać, że opatrunek specjalistyczny na odleżyny powinien być zakładany na oczyszczoną ranę, nigdy nie na maść lub inny preparat. W celu ochrony rany, na której znajduje się już jakiś środek leczniczy, lepiej zastosować opatrunek ochronny, np. kompresy jałowe lub jeśli nie ma problemu ze zbyt wrażliwym i cienkim naskórkiem – Cosmopory.
Więcej informacji jak radzić sobie z ranami znajdziesz w artykule – Co zrobić, gdy rany nie chcą się goić? >>
Właściwa pielęgnacja osoby leżącej lub przebywającej na wózku inwalidzkim może nie tylko zwiększyć jej komfort życia, ale także ustrzec przed poważnymi zmianami skórnymi, czyli bolesnymi odleżynami. Dlatego regularnie należy dbać o codzienną higienę pacjenta, a także zabezpieczenie naskórka przed nadmiernym uciskiem i zaburzeniami krążenia. Zawsze warto pamiętać, że odleżyny należą do trudno gojących się ran i niosą za sobą wiele komplikacji zdrowotnych, przynosząc choremu wiele dodatkowego cierpienia.
