Mleko modyfikowane dla niemowląt jest wybierane przez mamy, dla których z różnych przyczyn karmienie piersią nie jest możliwe. Wybór odpowiedniej mieszanki mlecznej dla swojej pociechy może być jednak dość przytłaczający, ze względu na dużą różnorodność tych produktów. Jak zatem wybrać najlepszy produkt? Jak właściwie przygotować mleko i jakie akcesoria do karmienia będą niezbędne? Odpowiedzi znaleźć można w poniższym artykule.
Czym jest mleko modyfikowane?
Mleko modyfikowane najczęściej powstaje na bazie mleka krowiego. Jest ono odpowiednio zmieniane i dodatkowo wzbogacane wieloma witaminami i innymi składnikami tak, aby jak najlepiej przypominało mleko matki. Poza podstawowymi składnikami, są one również wzbogacone dodatkowymi substancjami, np. prebiotykami, nukleotydami, które m.in. wzmacniają odporność, wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi lub błonnikiem.
Wybierając takie mleko dla swojego dziecka, w pierwszej kolejności należy brać pod uwagę wiek malucha. Od urodzenia do 6 miesiąca życia stosuje się mleko początkowe, oznaczone numerem 1. Po tym okresie wprowadza się mleko następne z numerem 2. Mleko to jest przeznaczone dla dzieci do ukończenia 1 - ego roku. Dostępne są również mieszanki mleczne oznaczone numerem 3 – stosowane do 2-go roku życia oraz numerem 4 – do 3 - ech lat. Preparaty z numerem 5 rekomendowane są dla juniorów. Dobór mieszanki mlecznej jest zależny głównie od wieku, ponieważ organizm na różnych etapach rozwoju wymaga nieco innych składników. W związku z tym, skład tych produktów też się zmienia.
Mleka modyfikowane poszczególnych producentów różnią między sobą nieco smakiem i konsystencją. Nie każde z nich musi odpowiadać maluchowi. Dlatego niekiedy konieczna jest jego zmiana. Tego typu decyzję w przypadku niemowląt należy jednak konsultować z lekarzem.
Nowy produkt w diecie dziecka należy wprowadzać stopniowo i obserwować w tym czasie ewentualne reakcje alergiczne. Mogą one dotyczyć zarówno zaburzeń układu pokarmowego (bóle brzuszka, biegunki, zaparcia), jak i objawiać się zmianami skórnymi.
Zasada ta obowiązuje również podczas przechodzenia z mleka początkowego na następne. Kiedy maluszek dobrze toleruje produkt danej firmy najlepiej przy nim pozostać przechodząc z 1 na 2, 2 na 3, itd.
Kiedy podawać mleko modyfikowane?
Najlepszym pokarmem dla dziecka od pierwszych dni życia jest mleko matki. Karmienie piersią dostarcza maluchowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Według obecnych wytycznych pediatrycznych mleko matki powinno stanowić wyłączne źródło pożywienia dla dzieci do 6 - tego miesiąca. Nie więc dziwnego, że w ostatnich latach kładzie się mocny nacisk na laktację. Jej stymulacja i regulacja w pierwszych dobach po porodzie pozwala uniknąć sztucznego dokarmiania. Nie mniej jednak karmienie piersią to ogromne wyzwanie i ciężka praca szczególnie na początku. Kiedy jednak przetrwa się trudny start staje się ona przyjemnością.
Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj: Laktacja i karmienie piersią - poradnik.
Nie zawsze karmienie piersią jest jednak możliwe. Istnieje wiele sytuacji, w których mleko matki nie może być podawane maluchowi. Związane jest to z brakiem laktacji po porodzie lub problemami zdrowotnymi u mamy bądź noworodka. Niekiedy kobiety świadomie rezygnują z karmienia z powodów zawodowych, społecznych i psychologicznych. Mają one do tego pełne prawo, a lekarz w takim wypadku powinien pomóc wybrać odpowiednie mleko dla niemowlaka.
Jakie mleko modyfikowane wybrać?
Odpowiednio zmodyfikowane chemicznie mleko krowie stanowi główny substytut mleka matki. Tak jest w większości mlek w proszku dostępnych powszechnie na rynku. Ze względu na technologie produkcji gotowe preparaty różnią się nieco składem, ale również smakiem. Musi być on akceptowany przez malucha. Produkt nie może wywoływać u niemowlaka alergii oraz nietolerancji, a wszelkie niepokojące obserwacje najlepiej konsultować z pediatrą.
Na rynku dostępne jest również mleko modyfikowane w płynie. Jest ono przeznaczone do spożycia bezpośrednio (ready to feed - RTF), bez wcześniejszego przygotowywania butelki, smoczka, bez odmierzania i rozpuszczania proszku. Dlatego też jest bardzo wygodne do podania dziecku. Przechowywane w temperaturze pokojowej, nie wymaga podgrzewania. Po otwarciu powinno zostać zużyte w ciągu godziny. Należy również pamiętać, aby wstrząsnąć je przed otwarciem. Mleko dla niemowląt w płynie jest bardzo wygodne do zabrania w podróż lub podania, gdy nie ma odpowiednich warunków do właściwego przyrządzenia mieszanki. Jest ono jednak mniej ekonomiczne w porównaniu z mlekiem w proszku.
Alternatywą dla preparatów zawierających mleko krowie jest linia Capricare. Jest to mieszanka bazująca na mleku kozim, które swoim składem jeszcze lepiej odzwierciedla mleko matki. Zawiera ono więcej tłuszczów i jest łatwiej trawione w przewodzie pokarmowym dziecka. Nie jest natomiast zalecane w przypadku stwierdzonej alergii na białka mleka krowiego. Produkty Capricare to mleka modyfikowane dostosowane do potrzeb noworodków, niemowląt oraz juniorów. Zostały przebadane klinicznie i zawierają wszystkie niezbędne wartości odżywcze umożliwiające prawidłowy rozwój.
Mleka specjalistyczne
Każde dziecko jest inne i ma swoje indywidualne potrzeby. Jeśli jego stan zdrowia jest dobry i nie pojawiają się żadne niepokojące objawy po podaniu zwykłego mleka modyfikowanego, można spokojnie stosować któryś z powszechnie dostępnych na rynku produktów. Niekiedy wymagane jest jednak zastosowanie preparatu o zmodyfikowanym składzie. Jakie specjalistyczne mleka dla niemowląt są dostępne w Polsce?
- Mieszanki dla wcześniaków – Neonatal, PreNAN
Mleko początkowe nie jest przystosowane do podawania wcześniakom z niską masą urodzeniową. Te maluchy mają specjalne potrzeby i skład mieszanki musi być do nich jak najlepiej dostosowany. W wyborze preparatu powienien pomóc lekarz pediatra. Produkty te mają większą zawartość witamin i składników mineralnych, a także są bardziej kaloryczne.
- Mieszanki mleczne na wzdęcia i kolki – Comfort, AntiColic
Gdy maluchowi doskwierają wzdęcia i kolki, można wybrać produkt o zmniejszonej zawartości laktozy. Białko w nich zawarte jest częściowo rozdrobnione, dzięki czemu łatwiej ulega trawieniu w niedojrzałym jeszcze przewodzie pokarmowym niemowlęcia. U maluchów ze stwierdzoną nietolerancją laktozy można zastosować preparat całkowicie pozbawiony tego cukru - Enfamil O- Lac, który może być wykorzystywany już u noworodków.
- Mleko przeciw ulewaniu – AR
U niektórych dzieci obserwuje się częste ulewanie pokarmu. Głównie jest to spowodowane niedojrzałością przewodu pokarmowego. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na kilka podstawowych zasad dotyczących techniki karmienia. Warto to robić częściej, ale z użyciem mniejszej ilości mieszanki. Należy pamiętać o koniecznym odbijaniu po karmieniu i odczekać przed ponownym włożeniem niemowlęcia do łóżeczka. Kiedy malec położony jest płasko na wznak, prawdopodobieństwo ulewania jest większe. Zaleca się więc układanie go na boku i podłożenie mu czegoś pod główkę. Jeśli jednak przestrzeganie tych zaleceń nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, można wybrać mleko, które zmniejszy ten problem. Skład takiego preparatu został wzbogacony o substancje zagęszczające, które zapobiegają cofaniu się pokarmu do przełyku. Na rynku dostępny jest również preparat zagęszczający Bebilon Nutriton, który można dodawać do stosowanej mieszanki mlecznej.
- Mleko modyfikowane dla alergików – HA
Mieszanki te są dedykowane dzieciom z podwyższonym ryzykiem choroby alergicznej, czyli kiedy występuje ona wśród najbliższej rodziny lub tym, u których stwierdzono już alergię na białka mleka krowiego. W tego typu produktach białko podlega rozdrobnieniu, dzięki czemu ma mniejsze właściwości uczulające. Dzięki temu znacznie zmniejsza się ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej u malucha.
Ciekawym produktem uzupełniającym dietę malucha, przeznaczonym dla alergików, jest Bebilon Alerlac. Jest to bezglutenowy produkt zbożowy, przeznaczony dla niemowląt po ukończeniu 4-go miesiąca. Bebilon Alerlac nie zawiera glutenu, laktozy oraz białek mleka krowiego.
- Mleko zagęszczone – R, GR
Preparaty te zawierają dodatkowo kleik ryżowy lub ryżowo - gryczany. Przeznaczone są dla maluchów, które mają słaby apetyt lub zbyt szybko stają się głodne. Zapewniają uczucie sytości na dłużej.
- Mleko przeciw biegunkom – HN
Zawiera ono prebiotyki i inne składniki przywracające prawidłową pracę układu pokarmowego. Co więcej, można je podawać jako napój z butelki lub jako posiłek stały.
Mleko modyfikowane – o czym należy pamiętać?
Zarówno w przypadku mleka dla noworodków, jak i dla starszych dzieci obowiązują te same zasady przygotowywania posiłku:
- mleko powinno być przygotowywane zgodnie z zaleceniami producenta;
- każda porcja powinna być przyrządzona świeżo, bezpośrednio przed podaniem a niezużyta część wyrzucona;
- gotowej mieszanki nie należy wystawiać na działanie wysokich temperatur ani przechowywać w termosie;
- podane przez producenta ilości stosowanej mieszanki należy traktować orientacyjnie – jeśli uważamy, że są one zbyt małe lub zbyt duże dla naszego dziecka, można skonsultować się z lekarzem i ewentualnie zmodyfikować ilość lub wielkość posiłków;
- mieszanki o specjalnym przeznaczeniu, z symbolami R, AR, Comfort, HA i innymi, należy stosować po konsultacji z lekarzem;
- przed podaniem butelki z mlekiem dziecku, należy zawsze sprawdzić temperaturę płynu, aby nie doszło do poparzenia – można to zrobić wytrząsając kilka kropli na nadgarstek;
- mleko modyfikowane w płynie wymaga wstrząśnięcia przed użyciem i również wyrzucenia niewykorzystanych resztek pokarmu;
- zawsze po zakończeniu karmienia butelką należy niemowlę potrzymać w pozycji pionowej, aby mu się odbiło;
- wszystkie naczynia używane podczas sporządzania i podawania dziecku mieszanki mlecznej muszą zostać odpowiednio przygotowane.
Jak przygotować naczynia potrzebne do karmienia butelką?
Prawidłowe przygotowanie butelki, smoczka i innych akcesoriów potrzebnych przy karmieniu jest bardzo ważne. Pozostawienie w nich resztek pokarmu stanowi bardzo dobrą pożywkę dla bakterii, które mogą się namnażać, powodując różne dolegliwości i choroby u maluszka.
Przed pierwszym użyciem (a także po każdym karmieniu) należy wszystkie naczynia dokładnie wyczyścić i wysterylizować. Sterylizować można albo w przeznaczonych do tego sterylizatorach, albo poprzez umieszczenie naczyń we wrzątku na 3-5 minut. Można również zakupić specjalne butelki samosterylizujące, które umieszcza się w mikrofalówce. Sterylizację używanych naczyń zaleca się przynajmniej przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka. Używane akcesoria, po umyciu i wysterylizowaniu należy pozostawić do samodzielnego wyschnięcia. Przed przygotowywaniem pokarmu trzeba również pamiętać o dokładnym umyciu rąk.
Mleko modyfikowane należy rozpuścić w przegotowanej wodzie. Powinna być ona dobrej jakości, dlatego można wykorzystać wodę mineralną butelkowaną. Po zagotowaniu wody, należy ją ostudzić i dopiero wówczas wsypać zalecaną przez producenta ilość proszku. Dodanie go do wrzątku doprowadzi do pozbawienia mieszanki wielu wartości odżywczych. Dlatego również rozpuszczonej w wodzie mieszanki nie można już zagotowywać. Kiedy pokarm osiągnie pożądaną temperaturę 37-40oC, może zostać podany dziecku.
Jak dobrać akcesoria do karmienia?
Butelka do karmienia powinna mieć czytelną podziałkę i prosty wygląd. Im mniej ma zakamarków, tym łatwiej utrzymać ją w czystości. Dla niemowląt wystarczą butelki o mniejszej pojemności – 120-150 ml. W późniejszych miesiącach, kiedy porcje posiłku się zwiększają, wygodniejsze będą większe butelki. Smoczek musi dobrze pasować do butelki, dlatego często zaleca się korzystanie z akcesoriów jednego producenta. Najważniejszą kwestią przy wyborze jest ilość i wielkość otworów w smoczku. Odpowiadają one za szybkość przepływu pokarmu. Dlatego każdy smoczek ma określony wiek dziecka, do którego będzie odpowiedni. Smoczki dla najmłodszych charakteryzują się wolniejszym przepływem, przez co chronią niemowlę przed zakrztuszeniem. Starsze maluchy muszą mieć smoczki o szybszym przepływie, aby nie denerwowały się zbyt wolnym wypływem pokarmu. Przy wyborze smoczka warto również brać pod uwagę gęstość posiłku. Jeśli jest ona duża, warto zaopatrzyć się w smoczek z większymi otworami.
Chociaż odżywcze właściwości mleka matki są najlepsze dla niemowlęcia. Karmienie piersią nie zawsze jest możliwe. Dlatego wybierając mleko modyfikowane należy dobrać je do indywidualnych preferencjach dziecka i jego specjalnych potrzebach. Czasem trzeba wypróbować kilka rodzajów aby ostatecznie znaleźć takie, które jednocześnie zaspokaja zapotrzebowanie malucha i odpowiada mu pod względem smaku. Natomiast jeśli dziecko cierpi na kolki, nadmierne ulewanie czy też podejrzewana jest u niego alergia, warto wybór odpowiedniego produktu skonsultować z lekarzem. Właściwe żywienie jest bowiem najważniejszym elementem prawidłowego rozwoju dziecka.
Kto dla Was pisze? Nazywam się Karina Braja. Z zawodu oraz z zamiłowania jestem farmaceutą. Na co dzień realizuję się pracując z osobami starszymi i chorymi w aptece, gdzie pomoc drugiemu człowiekowi jest czymś zupełnie naturalnym. Kocham zwierzęta. Mam psa i kota. Uwielbiam literaturę hiszpańską, nadmorskie klimaty oraz jazdę na rowerze.
Bibliografia:
1. Zagórecka E. i in.; Rodzaje mleka i przetwory mleczne w diecie niemowląt z wybranych ośrodków Polski Centralnej i Wschodniej; Pediatria Polska; Volume 82, Issue 9, September 2007, Pages 690-701 [dostęp w Internecie: https://doi.org/10.1016/S0031-3939(07)70339-6].
2. Bryś J. i in.; Charakterystyka i porównanie wybranych parametrów tłuszczu mleka modyfikowanego początkowego i tłuszczu mleka kobiecego; Postępy techniki przetwórstwa spożywczego; 2012, T1, s.13 - 17 [dostęp w Internecie: 26.06.2020].
