Gorączka jest stanem, w którym temperatura ciała jest podwyższona ponad jego fizjologiczną normę. Za normę uznaje się temperaturę 36,6°C, mierzoną pod pachą. Jeśli gorączka osiąga wartość około 37,5° C mówimy o stanie podgorączkowym, jeśli dochodzi do wysokości 38,5° C jest to gorączka na poziomie umiarkowanym, natomiast powyżej tej wartości mamy już do czynienia z gorączką wysoką.
Czym jest gorączka i dlaczego się pojawia?
Gorączka sama w sobie nie jest chorobą. Jest ona jedynie objawem, świadczącym o tym, że nasz organizm został zaatakowany przez drobnoustroje chorobotwórcze i rozpoczął walkę z chorobą. Podwyższona temperatura ciała jest zatem naturalną i prawidłową odpowiedzią na inwazję czynników zewnętrznych. Gorączka może pojawić się w przebiegu wielu chorób o charakterze infekcyjnym, jak np. grypa, zapalenie oskrzeli, różne infekcje wirusowe, angina, mononukleoza i inne. Jest też często objawem obecnym przy różnych dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego. Może towarzyszyć zatruciom, a także schorzeniom, w których występuje biegunka, wymioty i bóle brzucha, np. w tzw. grypie jelitowej.
Pomimo, że z reguły gorączka jest stanem, który wywołuje u nas zaniepokojenie, tak naprawdę oznacza ona, że organizm reaguje prawidłowo i nasz system immunologiczny ma wystarczająco dużo siły witalnej, aby pobudzić ustrój do walki z chorobą. Można wymienić szereg czynników, które są rezultatem gorączki i które są niezbędne w procesie prawidłowego zdrowienia z choroby ostrej.
Co zatem oznacza gorączka?
- Podwyższona temperatura ciała jest jednym z naszych podstawowych mechanizmów obronnych i oznacza prawidłowe funkcje immunologiczne
- Gorączka świadczy o produkcji zwiększonej ilości przeciwciał, które będą w stanie zwalczyć patogenne bakterie i wirusy
- Gorączka wielokrotnie zwiększa aktywność układu odpornościowego i przyspiesza proces zdrowienia
- Jest podstawowym sygnałem alarmowym, że coś niedobrego się dzieje w organizmie i że trzeba na to zareagować
- Jest objawem, że proces chorobowy się toczy, ale nasz organizm się przed nim skutecznie broni
- Wyższa temperatura ciała powoduje, że drobnoustroje chorobotwórcze namnażają się wolniej, tracą aktywność i w rezultacie giną w tych niekorzystnych dla nich warunkach
Dlatego, pomimo że gorączka nas niepokoi i chcemy jak najszybciej jej się pozbyć, nie powinno jej się od razu zwalczać. Szczególnie zaś nie powinno jej się gwałtownie obniżać za pomocą silnie działających leków farmakologicznych.
Taka ingerencja w naturalne mechanizmy obronne ustroju może skutkować niepotrzebnym przedłużeniem się choroby i osłabieniem organizmu. Leczyć bowiem należy przyczynę gorączki, a nie samą gorączkę. Tak naprawdę podwyższona temperatura ciała jest najczęściej naszym sojusznikiem w zwalczaniu choroby, więc warto podejść do niej racjonalnie. Zanim zatem zaczniemy zbijać temperaturę, odczekajmy 2-3 dni i pozwólmy naturze zadziałać samodzielnie. Silny organizm da sobie radę z chorobą, a gorączka spełni swoją fizjologiczną rolę.
Oczywiście – jeśli gorączka utrzymuje się na wysokim poziomie dłużej niż kilka dni (dotyczy to zwłaszcza dzieci i osób starszych), jeśli jest objawem innej poważnej choroby i ma charakter nawracający, jeśli następuje stopniowe pogorszenie stanu chorej osoby i dochodzą inne objawy, a gorączka jest cały czas bardzo wysoka – należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i włączyć odpowiednie leczenie. Podobną czujność powinni zachować rodzice niemowląt i bardzo małych dzieci, u których podwyższenie temperatury ciała może nastąpić gwałtownie i szybko. U malucha konieczne jest częste mierzenie gorączki, ponieważ zwykle nie poskarży się on na złe samopoczucie i rodzice nie wiedzą nawet, że temperatura może już być bardzo wysoka. Jeśli jednak mamy do czynienia ze „zwykłą” gorączką, bez niepokojących symptomów, zagrażających zdrowiu, najczęściej możemy poradzić sobie z takim stanem domowymi sposobami i lekami naturalnymi.
Jak postępować w czasie gorączki?
Osoba z podwyższoną temperaturą ciała oddaje przez skórę do otoczenia o wiele więcej wody niż zdrowy człowiek. Gorączce mogą towarzyszyć poty i odczucie gorąca. Ale również może być odwrotnie, gdy osoba gorączkująca ma dreszcze, jest jej zimno i nie może się rozgrzać. Ponieważ organizm jest wtedy w stanie walki, chory z gorączką zazwyczaj dużo śpi, gdyż jest po prostu bardzo zmęczony. Stąd istnieje kilka ważnych wskazówek, których powinno się zawsze przestrzegać, jeśli pojawi się gorączka:
Nawadnianie chorego
to prawdopodobnie najważniejsza rzecz w trakcie gorączki, szczególnie gdy dotyczy ona małych dzieci lub osłabionych osób starszych, które łatwo mogą ulec odwodnieniu. Aby nie doprowadzić do stanu odwodnienia, trzeba regularnie i systematycznie przyjmować płyny, niezależnie od tego czy choremu chce się pić, czy w ogóle nie odczuwa pragnienia. Płyny należy popijać często i małymi łykami, stopniowo nawadniając organizm i uzupełniając straty wody. Najlepsza do picia jest zwykła woda, w temperaturze pokojowej. Dobrze sprawdzają się również ziołowe herbaty, które same w sobie już stanowią lekarstwo na gorączkę i różne stany chorobowe.
Odpoczynek i sen
Ojeśli mamy gorączkę, koniecznie powinniśmy położyć się do łóżka i „pozwolić sobie chorować”. Organizm nie po to produkuje podwyższoną temperaturę, żeby ją zbić szybko lekami przeciwgorączkowymi i iść do pracy. Najlepiej wtedy dużo spać i odpoczywać, co sprzyja regeneracji i zdrowieniu.
Ochładzanie chorego
jest konieczne jeśli gorączce towarzyszy silne odczucie gorąca, poty i rozpalenie. Powinno jednak przebiegać stopniowo i delikatnie. Nie można narażać chorego na gwałtowny szok termiczny. Najlepiej przykładać zimne okłady (mokre ręczniki lub lód zawinięty w ręcznik) do czoła, na kark i pachwiny. Jeśli temperatura szybko rośnie można przygotować chłodną kąpieli, lecz pamiętać, aby woda nie była więcej niż 1-2°C chłodniejsza od temperatury ciała. Zbyt duża różnica temperatur mogłaby wywołać gwałtowną reakcję organizmu i nieprzyjemny szok dla rozgrzanego ciała. Cały czas trzeba pamiętać o regularnym nawadnianiu. Można podawać choremu napoje o działaniu ochładzającym, jak np. herbata z cytryną, zielona herbata, woda z cytryną, sok gruszkowy i inne soki owocowe.
Rozgrzewanie chorego
jeśli, pomimo podwyższonej temperatury ciała, chory ma dreszcze i jest mu raczej zimno niż gorąco trzeba go jak najszybciej rozgrzać go od środka. Najlepiej tak, aby wywołać poty. Wraz z potami ciało się ochładza i gorączka spada; jest to jeden z podstawowych sposobów na naturalne obniżenie temperatury ciała. Do środków o działaniu napotnym należy między innymi: herbata z kwiatów lipy, napar z kwiatów czarnego bzu, herbata lub sok z owoców malin czy też preparaty z kory wierzby. Silnie napotnie działa też napar z ziela krwawnika. Napary te powinny być bardzo ciepłe, żeby również sama ich temperatura zadziałała rozgrzewająco. Można również przygotować sobie gorącą herbatę z dodatkiem rozgrzewających przypraw, takich jak np.: imbir, cynamon, goździki, anyż gwiaździsty i kardamon.
Nawilżanie powietrza
pomieszczenie, w którym przebywa chory z gorączką nie może być duszne i przegrzane. Optymalna temperatura powinna oscylować w granicach około 21°C – 22°C. Dobrze jest nawilżać powietrze za pomocą specjalnych nawilżaczy na grzejnikach lub po prostu wieszając na kaloryferze mokre ręczniki. Pokój musi być regularnie wietrzony, szczególnie przed snem, lecz trzeba zadbać, aby chory się wówczas nie wyziębił.
Naturalne leki na gorączkę
Oprócz wyżej wymienionych ziół leczniczych, bezpiecznym i naturalnym sposobem na walkę z gorączką jest homeopatia. Nie ma jednak uniwersalnego przeciwgorączkowego leku homeopatycznego. Leczenie homeopatyczne jest zindywidualizowane i leki dobiera się w zależności od tego, jakie objawy występują u danego pacjenta. Istnieje jednak kilka najbardziej powszechnych „wzorców” stanów gorączkowych i leków do nich dopasowanych. A mianowicie:
Jeśli gorączka jest wysoka, pojawia się nagle i szybko rośnie, a wcześniej dana osoba silnie przemarzła lub była narażona na zimny wiatr, pierwsza pomocą będzie lek Aconitum napellus. Natomiast gdy wysokiej gorączce towarzyszy silne pragnienie, wysuszenie śluzówek, suchy kaszel, pobudzenie, a chory jest rozpalony i spocony – można sięgnąć po Belladonnę.
Jeśli gorączka powoduje tak silne osłabienie, że chory nie ma na nic siły, nie może wstać z łóżka, nie chce mu się nawet trzymać szklanki z wodą, a do tego skarży się na ból głowy, dreszcze i drżenie mięśni, nie ma przy tym pragnienia, dobrym wyborem będzie lek Gelsemium sempervirens.
Gdy oprócz gorączki obecne są bardzo silne bóle mięśniowe i kostne oraz rozbicie mięśniowe, czyli tak zwane „łamanie w kościach” w całym ciele, wskazany jest lek Eupatorium perfoliatum. Jest to lek skuteczny szczególnie przy gorączce towarzyszącej grypie i stanom grypowym, przebiegającym z bardzo silnymi bólami.
Gdy natomiast gorączka utrzymuje się na niezbyt wysokim poziomie i jest objawem początków przeziębienia, można zastosować lek Nux vomica. Pomoże on także na wodnisty katar, dreszcze i kichanie. Jeśli zaś przy średnio nasilonej gorączce chory jest blady i silnie osłabiony, a dodatkowo dokucza mu suchy, napadowy kaszel i czasem pojawia się krwawienie z nosa, pomocnym lekiem w tych dolegliwościach będzie Ferrum phosphoricum.
W przypadku, gdy przyczyną gorączki nie jest infekcja lecz uraz, np. upadek, silne stłuczenie, wypadek lub jakikolwiek inny uraz, który wywołał silny stres i w efekcie nawet gorączkę – najlepszym wyborem jest wtedy lek Arnica montana. Bywa ona szczególnie przydatna w przypadku dzieci, nadmiernie reagujących na konsekwencje różnych urazów.
Jak się wzmocnić po przebytej infekcji gorączkowej?
Gdy gorączka spadnie i zaczynamy powoli wracać do zdrowia, nie oznacza to nadal całkowitego wyzdrowienia. Gorączka z reguły pozostawia po sobie osłabienie i zmęczenie. Wyczerpany organizm musi wzmocnić nadwątlone chorobą siły. W tym również mogą pomóc nam leki naturalne.
Jeśli w efekcie gorączki pojawiły się silne poty i nastąpiło pewnego rodzaju odwodnienie organizmu, to wskazanym lekiem jest wówczas China rubra. Pomaga ona w rekonwalescencji i szybszym powrocie do równowagi. Przy osłabieniu po chorobie przyda się także lek Kalium phosphoricum
Po chorobie nie powinniśmy od razu wracać do pracy lub szkoły i normalnej, codziennej aktywności. Potrzebujemy w tym czasie właściwego odżywiania się, ciepła i odpoczynku. To dobry czas, aby zadbać o odporność. Warto sięgnąć po ziołowe preparaty poprawiające pracę układu immunologicznego. Do takich należą np. preparaty z jeżówki, która silnie stymuluje odporność, jak również aloes oraz produkty z czarnego bzu.
Nie zapominajmy także o minerałach – komórki układu odpornościowego potrzebują cynku i selenu. Cynk występuje między innymi w pestkach dyni i słonecznika, w kaszy gryczanej i czosnku, zaś selen w orzechach brazylijskich. Możemy także skorzystać z gotowych suplementów, zawierających witaminy i minerały – poprośmy zaufanego farmaceutę o poradę, który z oferowanych specyfików jest najlepiej przyswajalny i odpowiedni do wieku i zapotrzebowania danej osoby.
Naturalne sposoby pomogą nam szybko odzyskać siły witalne i zabezpieczą nas przed kolejną, potencjalną infekcją.
