Cukrzyca typu 3, określana również jako cukrzyca wtórna najczęściej jest konsekwencją chorób trzustki. Może mieć jednak też inne przyczyny. Jak wykryć cukrzycę typu 3? Jak objawia się ten typ choroby?
Cukrzyca typu 3 - przyczyny
Cukrzyca typu 3, inaczej zwana cukrzycą wtórną rozwija się pod wpływem różnych schorzeń, zaburzeń hormonalnych lub stosowanych leków. W wyniku złożonych mechanizmów, dochodzi do zaburzenia funkcjonowania trzustki i wydzielania przez nią insuliny. Cukrzyca typu 3 może być też skutkiem narastającej insulinooporności - zmniejszenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Oto możliwe przyczyny rozwoju cukrzycy typu 3:
- ostre zapalenie trzustki
- uszkodzenie mechaniczne trzustki
- nowotwór trzustki
- częściowe lub całkowite usunięcie trzustki
- zespół Cushinga, związany z nadmiarem glikokortykosteroidów w organizmie
- nadczynność tarczycy
- hemochromatoza - choroba podczas której w organizmie odkłada się nadmiar żelaza
- mukowiscydoza
- przyjmowane leki - np. hormony, niektóre leki moczopędne, opiaty, lit, teofilina, statyny i cyklosporyna
Wśród leków, które najczęściej prowadzą do rozwoju cukrzycy należy wyróżnić sterydy. Indukują one pojawienie się tzw. cukrzycy posterydowej. Co ważne, nie tylko sterydy stosowane doustnie mają działanie diabetogenne (zwiększające ryzyko rozwoju cukrzycy). Podanie ich na skórę lub w postaci inhalacji również podnosi poziom cukru we krwi. Mimo że substancje te bezpośrednio nie wpływają na wystąpienie choroby, zmniejszają wrażliwość tkanek na insulinę i stopniowo prowadzą do typowych objawów cukrzycy.
Objawy cukrzycy typu 3
Cukrzyca - objawy w przypadku trzeciego typu choroby są takie same jak przy cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu 2. Przede wszystkim, niepokój powinny wzbudzić takie symptomy jak:
- wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu
- zmęczenie i ogólne osłabienie
- senność
- utrata wagi
Ze względu na ciągły rozwój choroby, po pewnym czasie u chorego mogą pojawić się zaburzenia widzenia i wolniejsze gojenie się ran. U pacjentów z cukrzycą typu 3 częściej dochodzi też do rozwoju infekcji układu moczowo-płciowego. Cukrzyca wtórna może w początkowym stadium przebiegać łagodnie i bezobjawowo. Warto więc mięć świadomość występowania tego rodzaju choroby. Szczególnie dotyczy to osób, które cierpią na schorzenia zwiększające ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 3 lub przyjmujące leki, które zmniejszają wrażliwość komórek na działanie insuliny. W wielu przypadkach korzyści wynikające ze stosowania tych lekarstw są znacznie większe w stosunku do ryzyka związanego z rozwojem cukrzycy. Nie ma więc uzasadnienia do rezygnacji z tych leków. Należy jednak zachować czujność i regularnie badać poziom cukru we krwi. Wczesne wykrycie stanu przedcukrzycowego może nakłonić chorego do zmiany stylu życia i modyfikacji diety. Te działania mają ogromne znaczenie w opóźnieniu rozwoju cukrzycy.
Jak wykryć cukrzycę typu 3?
Cukrzyca typu 3 diagnozowana jest podobnie jak cukrzyca typu 1 i cukrzyca typu 2. Nie ma uniwersalnych metod diagnostycznych, które pozwoliłyby wykryć ten konkretny, 3 typ choroby. Cukrzyca wtórna jest wykrywana wtedy, gdy można stwierdzić korelację czasową pojawienia się cukrzycy i stosowania leków lub obecności schorzenia, które mogło ją wywołać. Cukrzyca typu 3 związana np. ze sterydami (cukrzyca posterydowa) jest diagnozowana, jeśli objawy cukrzycy pojawiły się po lub w okresie stosowania leków sterydowych. Chorobę rozpoznaje się jeśli:
- dwukrotnie oznaczona glikemia (poziom cukru we krwi) na czczo wynosi przynajmniej 126 mg/dl lub
- glikemia przygodna (stężenie glukozy oznaczone niezależnie od pory dnia i posiłków) wyniesie przynajmniej 200 mg/dl, a dodatkowo u chorego pojawiają się objawy cukrzycy lub
- oznaczenia poziomu glukozy po doustnym teście tolerancji glukozy przekroczą prawidłowe wartości.
Cukrzyca typu 3 nie zawsze jest łatwa do zdiagnozowania. Czasem trudno jednoznacznie stwierdzić czy choroba faktycznie rozwinęła się pod wpływem stosowanych leków lub przebytego schorzenia. Długo utrzymująca się cukrzyca typu 1 lub cukrzyca typu 2 zaburza prawidłowe działanie insuliny i pracę trzustki. Pacjenci cierpiący na cukrzycę są więc w większym stopniu narażeni na rozwój przewlekłego lub ostrego zapalenia trzustki. Jak dotąd nie ma jasnych i jednoznacznych kryteriów, które pozwoliłyby z łatwością prawidłowo odróżnić i zdiagnozować cukrzycę wtórną.
Leczenie cukrzycy typu 3
Cukrzyca typu 3 jest stosunkowo rzadko występującym rodzajem tego schorzenia. Dokładne dane nie są jednak znane. Błędna diagnoza, mylenie cukrzycy wtórnej z cukrzycą typu 2 lub nieświadomość choroby często wpływa na brak odpowiedniego leczenia. Duże znaczenie ma również fakt, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy z istnienia cukrzycy typu 3. Większa edukacja pacjentów, szczególnie tych, którzy cierpią na choroby zwiększające ryzyko rozwoju cukrzycy wtórnej lub stosują leki o działaniu diabetogennym, podniesie szanse na szybkie i prawidłowe rozpoznanie cukrzycy.
Leczenie cukrzycy typu 3 zależy m.in. od przyczyny choroby. Celem jednak zawsze jest obniżenie podniesionego poziomu cukru we krwi. Terapia choroby podstawowej, o ile w ogóle jest możliwa, stanowi ważny element kuracji. U wielu pacjentów cierpiących na cukrzycę wtórną stosuje się metforminę w celu wyrównania stężenia glukozy. Jest często stosowana jako lek pierwszego wyboru. U pacjentów którzy źle tolerują tą substancję lub nie osiągają oczekiwanych efektów, można zastosować inne leki przeciwcukrzycowe. Przy genetycznym podłożu cukrzycy typu 3 może nie być możliwości leczenia choroby podstawowej. Konieczne jest wówczas zastosowanie insuliny lub doustnych leków obniżających poziom cukru.
Cukrzyca typu 3, która rozwija się w wyniku stosowania leków, zmniejszających wrażliwość tkanek na działanie insuliny, może wymagać dokładnej analizy i ewentualnych zmian w doborze leków. Czasem możliwa jest zamiana substancji o działaniu diabetogennym na inne, dające podobny efekt, ale też mniejsze ryzyko rozwoju cukrzycy. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Tymczasowe stosowanie preparatów z substancjami, które mogą podnosić poziom glukozy we krwi, daje szanse na wyrównanie glikemii po odstawieniu leczenia. Nigdy nie należy jednak samemu przerywać terapii. Stosowanie wielu leków, mimo możliwych powikłań, jest często znacznie korzystniejsze dla zdrowia pacjenta niż rezygnacja z leczenia, wywołana obawami komplikacji. Cukrzyca typu 3 wymaga też odpowiednich zmian w diecie i stylu życia. Podobnie zresztą jak cukrzyca typu 1, 2 lub cukrzyca ciężarnych. Pacjentów należy zachęcać do rezygnacji z alkoholu i palenia papierosów. Regularne posiłki bogate przede wszystkim w warzywa, a w mniejszym stopniu też owoce, to podstawa zdrowego odżywiania. Aktywność fizyczna powinna być dla chorych na cukrzycę stałym elementem dnia.
Cukrzyca typu 3 jest złożonym schorzeniem, wynikającym z zaburzonego przez stosowane leki lub inne choroby wydzielania insuliny. Skomplikowane mechanizmy prowadzą do rozwoju hiperglikemii - podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Szacunkowo, cukrzyca typu 3 dotyczy 4-5 % diabetyków. Warto wiedzieć co ją powoduje i jakie daje objawy. Regularna kontrola stężenia cukru we krwi daje szansę na wcześniejsze wykrycie cukrzycy i wdrożenie właściwego, zindywidualizowanego leczenia.
Kto dla Was pisze?Nazywam się Dominika Pagacz-Tokarek. Bycie farmaceutą to dla mnie nie tylko zawód, ale przede wszystkim możliwość niesienia pomocy innym w zakresie zdrowia. Aby robić to coraz lepiej, ciągle się uczę i doszkalam. W wolnym czasie czytam książki i układam puzzle. Lubię też aktywnie spędzać czas w gronie rodzinnym.
Bibliografia:
- Ewald N., Hardt PD., Diagnosis and treatment of diabetes mellitus in chronic pancreatitis, World J Gastroenterol., 2013; 19(42): 7276-7281, doi:10.3748/wjg.v19.i42.7276.
- Hart PA., Bellin MD, Andersen DK., et al., Type 3c (pancreatogenic) diabetes mellitus secondary to chronic pancreatitis and pancreatic cancer, Lancet Gastroenterol Hepatol., 2016; 1(3): 226-237, doi:10.1016/S2468-1253(16)30106-6.
- Nomiyama T., Yanase T., Nihon Rinsho [Secondary diabetes], 2015;73(12):2008-2012 (abstrakt).
Uwaga, artykuł nie stanowi porady medycznej, ani opinii farmaceuty lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pytającego. Uzyskane informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.
Masz pytania? Napisz po bezpłatną poradę: farmaceuta@allecco.pl
