Zwane też wypryskiem atopowym, egzemą, wypryskiem alergicznym lub alergicznym zapaleniem skóry. Głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są zaczerwienienie i suchość skóry, jej swędzenie i skłonność do nawrotowych zakażeń bakteryjnych. Zmiany najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych i kolanowych, na twarzy i szyi. Najczęściej dotykają noworodki lub dzieci w wieku od 6 do 7 lat. Według statystyk, częściej zapadają na AZS dzieci których oboje rodzice są alergikami, nieco częściej dotyka ona kobiet. Choroba ma przebieg wieloletni z okresami, kiedy objawy są mniej lub bardziej nasilone. W przebiegu choroby ma znaczenie stres emocjonalny, który sam nie jest bezpośrednią przyczyną objawów, ale poprzez wpływ układu nerwowego może stać się czynnikiem wyzwalającym objawy u osoby chorej. Atopowe zapalenie skóry powiązane jest z innymi chorobami alergicznymi, takimi jak: astma oskrzelowa, zapalenie spojówek oraz katar sienny.
Nasza skóra stanowi barierę przeciw zarazkom, bakteriom oraz alergenom, natomiast u osób wrażliwych dochodzi w wyniku kontaktu z alergenem do stanu zapalnego skóry, któremu to towarzyszy zaczerwienienie, podrażnienie, wysypka oraz świąd. Skóra staje się coraz bardziej wysuszona i swędząca. Plamy mogą rozlewać się po całym ciele. Lekarze nazywają to erytrodermią. Po każdym drapaniu pozostają wyraźne ślady, zwane przeczosami. Skóra staje się tak sucha, że widać przez nią naczynia krwionośne.
Bardzo istotną kwestią jest unikanie w miarę możliwości alergenów oraz czynników sprzyjających powstawaniu zmian skórnych. Do alergenów tych zaliczamy: roztocze kurzu domowego, alergeny pyłku roślin (traw, zbóż, chwastów i drzew), alergeny pochodzenia zwierzęcego (koty, psy), alergeny pochodzenia bakteryjnego i grzybiczego. Należy również unikać basenów z chlorowaną wodą, wełnianej odzieży, miejsc klimatyzowanych i zakurzonych.
Leczenie Atopowego Zapalenia Skóry ma zazwyczaj długotrwały przebieg. Bardzo ważne jest jej systematyczne nawilżanie i natłuszczanie. Niektórzy lekarze zalecają kilkukrotne prysznice w ciągu dnia, w celu złagodzenia świądu. Wielką ulgę przynosi kąpiel w słonej wodzie. Morze zastąpi np. woda z solą z Morza Martwego. Odzież należy prać w specyfikach przeznaczonych do skóry alergicznej. Jedną z ważniejszych kuracji jest stosowanie odpowiednich kosmetyków, przeznaczonych do skóry atopowej. Mogą mieć one postać emulsji, kremów bądź płynów do kąpieli.
Najlepiej stosować te, które w swoim składzie zawierają mocznik i emolienty, czyli substancje natłuszczające, odbudowujące naturalną warstwę ochronną skóry, zapobiegające nadmiernej utracie wody i zmniejszające uczucie swędzenia. Mocznik w stężeniu 10 do 20 procent znakomicie nawilża i zmiękcza skórę. W preparatach dla atopików często są obecne: olej z ogórecznika oraz masło Karite (masło shea). Stosuje się również skwalen, a także olej parafinowy.
Należy zwrócić szczególną uwagę, aby stosowane kosmetyki nie zawierały substancji zapachowych, gdyż mogą one zaostrzyć stany zapalne skóry. Nie zaleca się stosowania kosmetyków, które w składzie posiadają lanolinę pochodzącą z sierści owcy.
W naszej aptece posiadamy kilka serii emolientów z których można dobrać kosmetyki do kąpieli, do mycia oraz nacierania, np. Physiogel, Balneum, Emolium, Decubal, Oilatum, Oillan i wiele innych. Kierując się kupnem kosmetyków najlepiej zwrócić uwagę na wielkość opakowania, ponieważ kosmetyki będą używane stale, a im większe opakowanie tym większa korzyść cenowa oraz im mniejszy skład tym mniej substancji alergizujących.
Ważną informacją podczas kontaktu z AZS jest to, że chociaż skóra chorego wygląda nieładnie to nie można się to chorobą zarazić i nie trzeba zachowywać specjalnych środków ostrożności. Nie leczona jednak może doprowadzić do powikłań np. zakażeń gronkowcem lub inną bakterią.
W ostrzejszych objawach stosuje się leki z grupy glikokortykosteroidów do stosowania miejscowoego - na skórę np. płyny, żele, kremy, maści. Nieumiejętne stosowanie glikokortykosteroidów miejscowych może doprowadzić do rozszerzenia naczyń czy zaniku skóry – dlatego o dawkowaniu tych leków decyduje lekarz.
Czasami trzeba podać antybiotyki doustnie. Dodatek do glikokortykosteroidów miejscowych innych składników, np. mocznika czy kwasu salicylowego pozwala na szybsze pozbycie się nadmiernego pogrubienia skóry i zmiękczenie skóry, a mentolu – na zmniejszenie świądu.
Pamiętajmy, o konsultacji alergologicznej, a także dermatologicznej i stałym unikaniu czynników alergennych, by przytłumić tą niemiłą dolegliwość.
mgr farm. M. Perzyna
