Arbuzy są chętnie spożywane zarówno przez dorosłych, jak i dzieci, szczególnie podczas upałów. Jakie składniki odżywcze znajdują się w miąższu arbuza, a jakie w jego pestkach? Dlaczego warto jeść arbuzy i czy diabetycy również mogą je spożywać?
Arbuz - co to za owoc?
Arbuz zwyczajny, inaczej zwany kawonem, pochodzi z Afryki. Stopniowo jego uprawa zaczęła rozprzestrzeniać się na inne obszary kuli ziemskiej, obejmując również Europę. Obecnie, arbuz uprawiany jest w wielu krajach, również w Polsce. Jest to warzywo, zaliczane do rodziny dyniowatych. Arbuz jest rośliną jednoroczną. Ma płożący pokrój i wymaga zapewnienia mu sporej ilości miejsca do optymalnego rozwoju. Z tego powodu, rośliny sadzi się z zachowaniem sporych odstępów. Uprawa arbuza wbrew pozorom nie jest taka trudna. Należy jednak pamiętać, że roślina ta ma wysokie wymagania cieplne. Arbuzy sadzi się więc w miejscach słonecznych.
Składniki odżywcze w arbuzie
W arbuzie znajduje się wiele składników odżywczych. Owoce arbuza zawierają flawonoidy, glikozydy, kwasy tłuszczowe, węglowodany i olejki eteryczne. Mają też karotenoidy. Spośród tej grupy związków, arbuz jest szczególnie bogaty w likopen, a w mniejszym stopniu również w beta-karoten. Arbuz zawiera też cytrulinę. Nie tylko miąższ arbuza posiada cenne składniki odżywcze. Pestki arbuza mają spore ilości białka oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Obecne są w nich też niektóre składniki mineralne, np. magnez, mangan, fosfor i potas.
Jakie witaminy ma arbuz?
Dojrzały arbuz zawiera witaminę C, witaminę A w formie beta-karotenu oraz niektóre witaminy z grupy B, np. tiaminę, kwas pantotenowy i kwas foliowy. Spośród składników mineralnych jakie znajdują się w owocach arbuza, wymienić można mangan, żelazo, magnez, selen i potas. Obecne są w nich również niewielkie ilości wapnia i cynku.
Jakie właściwości prozdrowotne ma arbuz?
Arbuzy zawierają duże ilości wody. Stanowi ona ok. 90% ich masy. Z tego powodu, arbuz jest często zalecany do nawodnienia organizmu. Pomaga szybko ugasić pragnienie i utrzymać prawidłową temperaturę ciała, szczególnie w okresach upałów. Likopen znajdujący się w tej roślinie jest silnym przeciwutleniaczem. Uważa się, że może zmniejszać on ryzyko rozwoju zaćmy, zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem, choroby nowotworowej, a także schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Wymienione właściwości likopenu nie mają jednak jak dotąd rzetelnego potwierdzenia w badaniach klinicznych. Cytrulina natomiast pośrednio prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych. Z tego powodu przypisuje się jej działanie obniżające ciśnienie krwi.
Ile kalorii ma arbuz?
Soczysty owoc arbuza nie zawiera dużo kalorii. W 100 g znajduje się ok. 30-36 kcal. Jest to więc produkt niskokaloryczny. Znacznie bardziej kaloryczne są suszone pestki arbuza. w 100 g jest ponad 500 kcal.
Wsparcie w odchudzaniu
Arbuz często zalecany jest osobom, będącym na diecie odchudzającej. Dobrze nawadnia organizm, szybko gasi pragnienie, a do tego nie zawiera wielu kalorii. Arbuzy mogą być więc cennym elementem diety odchudzającej, o ile spożywane są z rozsądkiem. Zjedzenie 1,2 lub 3 porcji owocu nie powoduje znaczącego wzrostu kaloryczności diety. Spożycie w ciągu dnia całego arbuza to jednak już spora dawka kalorii.
Czy można jeść pestki z arbuza? Czy są szkodliwe?
Arbuz składa się nie tylko z soczystego miąższu, ale również z pestek. Większość osób pozbywa się ich przed lub podczas jedzenia owocu. Pestki arbuza nie są jednak niejadalne. Można je jeść. Jak zostało wcześniej wspomniane, w pestkach również znajdują się składniki odżywcze o korzystnym wpływie na stan zdrowia. Najczęściej polecane jest uprażenie pestek na patelni lub upieczenie ich w piekarniku. Można wzbogacić je o przyprawy ziołowe. Pestki arbuza mogą być wartościową przekąską między posiłkami.
Jadalny jest nie tylko miąższ arbuza, ale również jego pestki. Owoc ten zawiera duże ilości wody, a także niektóre witaminy i składniki mineralne. Jest on również bogaty w karotenoidy i flawonoidy.
Kto nie powinien sięgać po arbuza?
Arbuzy powinny być ostrożnie spożywane przez diabetyków. W 100 g owocu znajduje się ok. 8 g węglowodanów. Spożycie małej porcji arbuza nie powinno mieć istotnego wpływu na poziom cukru we krwi. Zjedzenie go w większej ilości może jednak znacząco oddziaływać na glikemię. Z tego powodu, warto spożyć arbuza np. bezpośrednio po innym posiłku, który jest ubogi w cukry. Arbuzy nie są przeciwwskazane u diabetyków, jednak warto pamiętać o tym, aby nie spożywać ich jako oddzielnego posiłku, a raczej jako jeden z jego składników.
Arbuz – zastosowanie w kosmetykach
Arbuzy wykorzystywane są również do produkcji kosmetyków. Ekstrakt z owoców arbuza znaleźć można w produktach do mycia i oczyszczania skóry, a także do codziennej pielęgnacji. Roślina ta obecna jest również w niektórych szamponach do włosów. Kremy, żele i balsamy z arbuzem są dość uniwersalne. Powinny dobrze sprawdzić się u osób ze skórą suchą i wrażliwą. Dostępne są też kosmetyki z arbuzem dedykowane skórze tłustej i trądzikowej. Ekstrakt z arbuza ma m.in. właściwości nawilżające i łagodzące.
Maseczka, tonik, peeling z arbuzem domowej roboty
Oprócz korzystania z gotowych kosmetyków z arbuzem można też samodzielnie przygotować maseczkę, tonik lub peeling. Chłodzącą maseczkę do twarzy można uzyskać, mieszając rozgniecione 2 łyżki miąższu z arbuza z 2 łyżkami jogurtu naturalnego. Warto dodać nieco miodu w celu uzyskania większej gęstości domowego kosmetyku. Taka maska działa kojąco, chłodząco i odżywczo na skórę. Tonik z odrobiną mięty można natomiast przygotować, wykorzystując glicerynę, saszetkę mięty i arbuza. Zblendowany arbuz warto przecedzić przez gazę i dodać do ostudzonej herbatki. Kilka kropli gliceryny wzmocni działanie nawilżające toniku. Warto pamiętać, aby przechowywać go w lodówce nie dłużej niż tydzień.
Peeling z owocem arbuza pomaga pozbyć się złuszczonych komórek z powierzchni skóry, a do tego posiada właściwości rozświetlające i uelastyczniające. Dwie filiżanki arbuza rozgniatamy, bez konieczności usuwania z niego pestek. Dodajemy łyżkę oleju arganowego lub oleju z pestek malin. Na końcu wsypujemy 1-2 łyżki cukru. Peeling z arbuzem warto zastosować bezpośrednio po jego przygotowaniu.
Arbuz na potencję jako naturalny afrodyzjak
Uważa się, że arbuz nie tylko uzupełnia niedobór potasu, manganu i innych minerałów, ale także działa jako afrodyzjak. Wynikać ma to z obecności cytruliny, która działa rozszerzająco na naczynia krwionośne i w związku z tym ma ułatwiać uzyskanie erekcji. Być może warto więc wprowadzić arbuz do codziennego jadłospisu, jeśli chcemy zwiększyć libido. Należy jednak pamiętać, że skuteczność arbuza w podnoszeniu popędu płciowego nie została potwierdzona naukowo.
Arbuz w ciąży – czy można go jeść?
Warto jeść arbuzy w ciąży, ponieważ przynoszą one szybkie uczucie orzeźwienia, a do tego zawierają niewiele kalorii. Mają też wiele cennych składników odżywczych. Arbuzy mogą więc stanowić jedną z porcji owoców, zalecanych kobietom ciężarnym. W przypadku cukrzycy ciążowej warto pamiętać o spożywaniu arbuza jako elementu posiłku ubogowęglowodanowego.
Arbuz zwyczajny nawadnia, orzeźwia i odżywia organizm. Zawiera liczne związki o działaniu prozdrowotnym. Do tego jest niskokaloryczny, dzięki czemu zalecany jest również osobom odchudzającym się. Arbuzy można z powodzeniem wykorzystać również do pielęgnacji skóry, przygotowując domowe kosmetyki nawilżające i łagodzące.
Kto dla Was pisze?Nazywam się Dominika Pagacz-Tokarek. Bycie farmaceutą to dla mnie nie tylko zawód, ale przede wszystkim możliwość niesienia pomocy innym w zakresie zdrowia. Aby robić to coraz lepiej, ciągle się uczę i doszkalam. W wolnym czasie czytam książki i układam puzzle. Lubię też aktywnie spędzać czas w gronie rodzinnym.
Bibliografia:
- Sorokina M., McCaffrey K.S., Deaton E.E., Ma G., Ordovás J.M., Perkins-Veazie P.M., Steinbeck C., Levi A., Parnell L.D. A Catalog of Natural Products Occurring in Watermelon-Citrullus lanatus.Front Nutr. 2021 Sep 14; 8: 729-822. doi: 10.3389/fnut.2021.729822
- Tesarowicz I., Zawiślak A., Maciejaszek I., Witek M., Majcherczyk J.Wybrane właściwości funkcjonalne i przeciwutleniające izolatu białkowego pestek arbuza (Citrullus Lanatus). Rola procesów technologicznych w kształtowaniu jakości żywności,Polskie Towarzystwo Technologów Żywności Oddział Małopolski, Kraków 2016, 163-172
- Volino-Souza M., Oliveira G.V., Conte-Junior C.A., Figueroa A., Alvares T.S.Current Evidence of Watermelon (Citrullus lanatus) Ingestion on Vascular Health: A Food Science and Technology Perspective. Nutrients.2022 Jul 15; 14(14): 2913. doi: 10.3390/nu14142913
