Ciąża to szczególny czas dla kobiety, dlatego moment ten zasługuje na wyjątkową uwagę w zakresie suplementacji witamin. Nawet najbardziej zróżnicowana i dobrze zbilansowana dieta bywa niewystarczająca na potrzeby organizmu matki i rozwijającego się płodu. Prawidłowa dieta zapewnia tylko częściowo niezbędne ilości składników odżywczych i witamin. Zapotrzebowanie na witaminy zmienia się w każdym trymestrze ciąży, ale warto zwrócić uwagę na niektóre składniki już na etapie planowania ciąży.
Pierwszy trymestr (do 12 tygodnia ciąży) to ważny moment na uzupełnienie kwasu foliowego (inaczej witaminy B9). Związek ten odpowiada za wzrost i podział komórek, niedobór może doprowadzić do niedorozwoju łożyska i poronień samoistnych lub przedwczesnego porodu. W przypadku płodu wczesna suplementacja kwasu foliowego zapobiega powstawaniu wrodzonych wad układu nerwowego (rozszczep kręgosłupa, bezmózgowie), dlatego już 6 tygodni przed planowaną ciążą warto zażywać minimum 0,4 mg kwasu foliowego i taki poziom utrzymywać przynajmniej do końca drugiego trymestru ciąży – pomocne w tym będą preparaty: Femibion Natal 1,Pregnamed kwas foliowy czy Olimp kwas foliowy.
W pierwszym trymestrze zwiększa się zapotrzebowanie na składniki mineralne takie jak: żelazo, jod, cynk. Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży zwiększa się o połowę, szczególnie u kobiet, które wcześniej cierpiały na anemię lub są wegetariankami (np. Floradix Żelazo + witaminy lub Olimp Chela Ferr Proeffect).
Witaminy niezbędne w ciąży: C, D, B6
Wchłanianie żelaza ułatwia obecność witaminy C, ta odpowiada za uszczelnienie naczyń i utrzymanie w dobrej formie układu odpornościowego, co zapobiega infekcjom (przeziębienia, stany zapalne dróg moczowych). Obecność witaminy C zabezpiecza przyszłą mamę przed pękaniem drobnych naczyń i związanymi z tym krwawieniami (krwotoki z nosa, dolegliwości związane z hemoroidami). Zalecana dawka jodu przed planowaną ciążą to 50 mg/dobę, w ciąży zwiększa się do 150-200 mg/dobę, szczególnie przy diecie o niskiej zawartości jodu.
Kolejną ważną witaminą w ciąży jest witamina D. To substancja odpowiedzialna za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, w drugim trymestrze jej właściwy poziom jest niezbędnym warunkiem dobrego wchłaniania wapnia, a niedobór prowadzi do dysfunkcji układu kostnego mamy i dziecka. Dawki warto ustalić z lekarzem po wcześniejszym zbadaniu poziomu 25(OH)D we krwi. Wyniki badań ostatnich lat w Polsce mówią o dużych niedoborach tej witaminy w naszym kraju. Zalecane ilości to 2000-4000 j.m., w zależności od indywidualnych zaleceń. O tym jak ważna to witamina w ciąży świadczy jej ogromny wpływ na prawidłowy przebieg ciąży, a w szczególności na zwiększenie odporności, ma wpływ na gospodarkę cukrowo-insulinową (zmniejsza ryzyko cukrzycy ciążowej) oraz na utrzymanie właściwego ciśnienia krwi w czasie ciąży.
W drugim trymestrze ciąży wzrasta zapotrzebowanie na witaminę B6 (pirydoksynę). Witamina ta zapewnia prawidłowe wchłanianie kwasu foliowego i magnezu, który zapobiega nadmiernym skurczom mięśni. Witamina B6 reguluje w ciąży poziom prolaktyny oraz wpływa na prawidłowe poziomy estrogenu i progesteronu (preparaty dla kobiet w ciąży łączące magnez z witaminą B6 to np. Olimp Chela Mag B6 Mama).
Czy warto brać kwasy omega-3 i DHA w ciąży?
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, w tym najbardziej znany z nich DHA (kwas dokozaheksaenowy) zawarte w preparacie np. Pharmaton Matruelle) pełnią kluczową rolę w rozwoju mózgu rozwijającego się dziecka, ale jest ważny nie tylko dla układu nerwowego. DHA to jeden z najcenniejszych kwasów omega, jego suplementacja powinna zacząć się przynajmniej od 20. tygodnia ciąży. Poziom zalecanej dawki waha się od 200 do ok. 600 mg /dobę w przypadku diety ubogiej w ryby. W przypadku ryzyka przedwczesnego porodu zalecana jest dawka 1000 mg/dobę już od pierwszych dni ciąży. Ważne, aby DHA dostarczany kobietom w ciąży był czysty, bez domieszek (np. retinolu, czyli witaminy A), dlatego najczęściej jest on pozyskiwany z alg (Schizochytrium sp.) z hodowli sztucznej, co zapewnia bezpieczeństwo stosowania.
Zalety stosowania DHA w ciąży są niebywałe, ma on dobroczynny wpływ zarówno na zdrowie matki, jak i dziecka. Dla niej to zabezpieczenie przed ryzykiem odklejenia się łożyska i przedwczesnym porodem oraz zmniejszenie podatności na depresję poporodową, a dla dziecka - poprawa podstawowych parametrów urodzeniowych (masy i długość ciała), a w przyszłości mniejsze ryzyko infekcji, wystąpienia astmy i alergii, nawet o 70% (np. Doppel Herz Activ Mama).
Cholina w ciąży – ważna dla rozwijającego się dziecka
Najnowsze badania dotyczące suplementacji witamin w ciąży wspominają o cholinie (witamina B4). Jest to związek pochodzenia organicznego, który wpływa na kształtowanie mózgu i układu nerwowego u płodu, a w przypadku mamy odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie łożyska i wątroby w przebiegu ciąży.
W diecie Europejek poziom choliny nie przekracza 350 mg/dobę, dostarczenie wymaganych 450 mg/dobę jest trudne nawet przy zbilansowanej diecie i chociaż w ciąży organizm sam produkuje cholinę, to i tak zapotrzebowanie jest większe od podaży, dlatego konieczna jest suplementacja (np. Composita Mama DHA).
Cholina wspiera aktywny transport substancji odżywczych przez łożysko, przez co ma niewątpliwy wpływ na prawidłowe odżywianie płodu oraz w znacznym stopniu redukuje poziom homocysteiny – czynnika odpowiedzialnego za powstawanie wad rozwojowych w okresie płodowym, w szczególności związanego z kształtowaniem mózgu i układu nerwowego.
Mgr farmacji Barbara Genser
